BLACK CYBER WEEK! Publikacje i multimedia nawet do 80% taniej i darmowa dostawa od 350 zł! Sprawdź >
Izba przyjęć
Połknięcie ciał obcych przez dzieci
dr n. med. Anna Plocek
dr hab. n. med. Ewa Toporowska-Kowalska, prof. UM
- Ciała obce w przewodzie pokarmowym u dzieci – objawy kliniczne i powikłania
- Zasady postępowania w przypadku połknięcia lub podejrzenia połknięcia przez dziecko baterii, monet i ostrych przedmiotów oraz utknięcia kęsa pokarmowego w przełyku
- Wskazania do interwencji endoskopowej
Połknięcie ciał obcych jest częstym powodem zgłaszania się rodziców z dziećmi na szpitalne oddziały ratunkowe. Opiekun może być świadkiem zdarzenia albo dziecko może samo poinformować o nim rodzica. Niekiedy fakt połknięcia ciała obcego nie zostaje w ogóle odnotowany i o sytuacji dowiadujemy się przypadkowo lub gdy pacjent zgłasza się z powodu powikłań. Połknięcie ciała obcego najczęściej ma charakter przypadkowy, rzadziej jest działaniem zamierzonym lub skutkiem działania osób trzecich. Najliczniejszą grupę stanowią pacjenci w 2 i 3 roku życia oraz dzieci z niepełnosprawnością intelektualną i zaburzeniami psychicznymi.
Najczęściej połykanymi przedmiotami są: monety, baterie dyskowe oraz elementy zabawek. Poza tym dzieci biorą do ust: magnesy, biżuterię, igły, szpilki, śrubki, zszywki, fragmenty szkła, spinki do włosów itd.
W większości przypadków połknięte przedmioty przechodzą swobodnie przez przewód pokarmowy i zostają samoistnie wydalone drogą naturalną, nie powodując żadnych komplikacji. Zdarza się jednak, że dochodzi do ich utknięcia w którymś z odcinków przewodu pokarmowego, co wymaga usunięcia endoskopowego lub operacyjnego. Miejsca utknięcia ciał obcych w przewodzie pokarmowym to: bliższy odcinek przełyku na wysokości mięśnia pierścienno-gardłowego, środkowa część przełyku odpowiadająca skrzyżowaniu z łukiem aorty oraz dolny zwieracz przełyku. Poza tym przedmioty mogą się zatrzymać na poziomie odźwiernika, więzadła Treitza oraz zastawki krętniczo-kątniczej. Przyczynami utrudnienia w przemieszczaniu się połkniętych przedmiotów mogą być: wady anatomiczne i zaburzenia czynnościowe przewodu pokarmowego, zwężenia przełyku po oparzeniu substancjami żrącymi oraz jatrogenne zmiany nabyte po zabiegach operacyjnych. Szczególny problem dotyczy połknięcia ostrych przedmiotów, które mogą zatrzymać się w każdym odcinku przewodu pokarmowego. Odrębną sytuacją kliniczną jest utknięcie kęsa pokarmowego w przełyku.
Przebieg kliniczny połknięcia ciała obcego może być bezobjawowy bądź mogą występować różnorodne symptomy ze strony przewodu pokarmowego lub układu oddechowego (tab. 1). Dolegliwości kliniczne są zależne od: wieku dziecka, lokalizacji przedmiotu w przewodzie pokarmowym, kształtu i rodzaju ciała obcego oraz od towarzyszących połknięciu powikłań.