Okiem radiologa

Przygotowanie dokumentacji medycznej i pacjenta do badania obrazowego Tomografia komputerowa

lek. Katarzyna Czerwińska

Zakład Radiologii Pediatrycznej, Warszawski Uniwersytet Medyczny

Adres do korespondencji:

lek. Katarzyna Czerwińska

Zakład Radiologii Pediatrycznej,

Warszawski Uniwersytet Medyczny

ul. Żwirki i Wigury 63A, 02-091 Warszawa

e-mail: kczerwinska3@wum.edu.pl

  • Tomografia komputerowa (TK) – zalety i wady oraz wskazania i przeciwwskazania
  • Przygotowanie dziecka do TK i zasady przeprowadzania tego badania u pacjentów pediatrycznych
  • Wskazówki dla lekarza kierującego dziecko na badanie TK
  • Słowniczek tomograficzny

Tomografia komputerowa (TK) ma szerokie zastosowanie w medycynie, szczególnie w ostrych stanach chorobowych. Czas trwania badania jest krótki, ale obrazy otrzymujemy z użyciem promieniowania rentgenowskiego (RTG). U dzieci należy ograniczać liczbę badań i indywidualizować sposób ich wykonania, dlatego bardzo istotne są informacje o wynikach wcześniej przeprowadzonych badań, szczególnie obrazowych. W trakcie większości badań podaje się pacjentowi dożylnie środek kontrastujący (ŚK), dlatego należy oznaczyć stężenie kreatyniny w surowicy, a u osób z chorobą tarczycy także stężenie hormonu tyreotropowego (TSH – thyroid-stimulating hormone). Zastosowanie TK u młodszych dzieci często wymaga sedacji.

Zasady powstawania obrazu TK

Tomografia komputerowa jest metodą obrazowania ciała człowieka wykorzystującą promieniowanie RTG. Po zeskanowaniu danej części ciała otrzymujemy obrazy z poszczególnych warstw (przekrojów poprzecznych) sprawdzanego obszaru. Pacjent poddany temu badaniu jest narażony nawet na 200 razy większą ilość (tzw. dawkę) promieniowania RTG niż w radiologii klasycznej (tab. 1), ale za to uzyskujemy więcej obrazów i zdecydowanie więcej bardzo istotnych informacji pomocnych w podjęciu decyzji klinicznych.

Dawka promieniowania RTG stosowana w celach p

orównawczych jest nazywana dawką skuteczną (effective dose), a jej jednostką miary jest siwert (Sv). Dawkę skuteczną, jaką otrzymuje pacjent podczas badań z użyciem promieniowania RTG, porównuje się z dawką skuteczną promieniowania, jaką otrzymujemy od środowiska naturalnego (tzw. promieniowanie tła), która wynosi w Polsce około 2,2 mSv rocznie (średnia światowa według World Health Organization [WHO] wynosi 2,4 mSv/rok1).

Biorąc za przykładowy obiekt bochenek chleba, to w klasycznej radiologii (zdjęcie RTG) uzyskamy informację, że w środku jest coś, co mniej lub bardziej osłabia wiązkę promieniowania RTG. Natomiast dzięki metodzie tomografii „kroimy” bochenek na kromki (warstwy) i oceniamy zawartość każdej z nich (np. jakie zawiera nasiono albo jaką ma dziurę). A komputer (stąd „komputerowa”) przelicza osłabienie wiązki promieniowania RTG z każdego najmniejszego elementu przestrzeni nazywanego wokselem. Dodatkowo kroimy graficznie przykładowy bochenek chleba także w pozostałych dwóch płaszczyznach oraz przedstawiamy całość lub jego dowolny element na obrazach trójwymiarowych (tzw. rekonstrukcje wielopłaszczyznowe i 3D; ryc. 1, 2).

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Zasady powstawania obrazu TK

Tomografia komputerowa jest metodą obrazowania ciała człowieka wykorzystującą promieniowanie RTG. Po zeskanowaniu danej części ciała otrzymujemy obrazy z poszczególnych warstw (przekrojów [...]

Prawo atomowe

Podobnie jak w przypadku radiologii klasycznej medyczne zastosowanie promieniowania RTG w aparatach TK jest uregulowane prawnie2,3. Pacjent musi posiadać odpowiednie skierowanie [...]

Stosowanie zasady ALARA w pracowni TK

Przy wykonywaniu badań obrazowych z wykorzystaniem promieniowania RTG kierujemy się zasadą znaną pod akronimem ALARA (as low as reasonably achievable), która [...]

Zalety i wady TK

<<<|Tabela 4>>>Zalety i wady wykorzystania tej metody obrazowania u dzieci zostały zebrane w tabeli 4.

Wskazania i przeciwwskazania do wykonywania badań TK u dzieci

Zaleca się, aby u dzieci ze względu na mniejszą niż u dorosłych ilość tkanki tłuszczowej do oceny jamy brzusznej, szyi, układu [...]

Słowniczek tomograficzny

Lekarze klinicyści często zadają pytanie, gdzie można wykonać tzw. TK niskodawkową. W zasadzie w tej chwili większość aparatów nowszej generacji jest [...]

Kiedy z kontrastem, a kiedy bez niego?

<<<|Tabela 7>>> <<<|Tabela 8>>>Wszystko zależy od tego, co chcemy ocenić. W tabeli 7 zostały podane wybrane wskazania do obrazowania TK bez [...]

Elementy cieniujące w zakresie badania TK

O ile zdjęcia i badania RTG wykonuje się na gołe ciało, o tyle w pracowni TK pacjent pozostaje w ubraniu. Jest [...]

Dostarczenie wyników poprzednich badań obrazowych

W przypadku badań planowych TK jest najczęściej kolejnym badaniem obrazowym wykonywanym u pacjenta, dlatego do skierowania należy dołączyć opisy wcześniej przeprowadzonych [...]

Czy sedacja małego pacjenta jest konieczna?

Nowoczesne aparaty TK wykonują skanowanie nawet w ułamku sekundy, możliwe jest więc wykonanie badania u małych pacjentów bez sedacji, na spokojnym [...]

Przygotowanie dziecka do badania TK

<<<|Tabela 10>>>Ten akapit w skrócie został przedstawiony w tabeli 10 jako lista kontrolna (checklist) przygotowania dziecka do badania TK. Część informacji [...]

Podsumowanie

W diagnostyce obrazowej, tak jak w całej medycynie, nie możemy procedur stworzonych pierwotnie w odniesieniu do dorosłych pacjentów stosować u dzieci. [...]

Do góry