Zmiana oznaczenia (inaczej ustalenie) płci u dzieci i nastolatków jest złożonym zagadnieniem o wielu aspektach, w tym również prawnych, różniących się od siebie w zależności od kraju oraz istniejącego w nim systemu prawnoustrojowego. Zmiana płci jest ważnym krokiem dla osób odczuwających niezgodność płciową, a problem ten dotyczy także dzieci i młodzieży. W polskim porządku prawnym istnieją pewne uregulowania dotyczące tego procesu. W poniższym artykule o tym, jak przebiega proces zmiany płci pod względem prawnym.

Obecna sytuacja prawna w Polsce

Coraz większa liczba osób ujawnia się jako osoby transpłciowe. Transseksualizm to inaczej niezgodność płci psychicznej z anatomicznymi cechami płciowymi danej osoby. Z kolei proces uzgodnienia płci polega na dostosowaniu jednostki do życia w zgodzie z własną tożsamością płciową. Elementami takiego procesu są tranzycja medyczna, społeczna i prawna. Tranzycja medyczna odnosi się do zmian w fizjonomii oraz całym ciele, opiera się głównie na zastosowaniu leczenia hormonalnego oraz przeprowadzeniu zabiegów operacyjnych zmierzających do dostosowania cech płciowych jednostki do płci, z którą osoba ta się utożsamia. Tranzycja społeczna obejmuje zmiany w życiu prywatnym, także rodzinnym, polegające na tym, że jednostka zaczyna funkcjonować w roli społecznej zgodnej z płcią, z jaką się identyfikuje. Z kolei tranzycja prawna polega na korekcie płci metrykalnej oraz uzgodnieniu płci i danych osobowych we wszystkich funkcjonujących w obrocie prawnym rejestrach oraz dokumentach.

Przebieg i zakres wyżej omówionego wieloaspektowego procesu uzgodnienia płci pozostaje indywidualną decyzją osoby, która go przechodzi. Podczas gdy dla niektórych korekta płci metrykalnej to priorytet, dla innych wystarczająca będzie już sama zmiana imienia. Różne są też potrzeby osób transseksualnych w zakresie medycznej korekty fizjonomii albo zmian w życiu rodzinnym. Należy również zwrócić uwagę, że nie każdy może sobie pozwolić na związane z tranzycją medyczną koszty, ponieważ obecnie w Polsce proces ten nie jest refundowany.

Procedura prawnego ustalenia płci powinna cechować się możliwie dużą elastycznością, w jak najmniejszy sposób ingerować w życie prywatne danej osoby oraz stawiać jak najmniej wymogów uzależniających prawne uzgodnienie płci od udowodnienia przejścia pozostałych elementów tranzycji.