BLACK CYBER WEEK! Publikacje i multimedia nawet do 80% taniej i darmowa dostawa od 350 zł! Sprawdź >
Poparzenie słoneczne i fitofotodermatoza u dzieci
dr n. med. Mirosława Kuchciak-Brancewicz
- Ekspozycja na słońce – korzyści i zagrożenia
- Objawy kliniczne, przyczyny i różnicowanie oparzeń skóry spowodowanych przez słońce oraz rośliny
- Zapobieganie reakcjom skórnym wywoływanym przez promieniowanie UV i rośliny
Skóra jest największym narządem człowieka. Pokrywa ciało niczym płaszcz. Stanowi barierę ochronną przed działaniem czynników zewnętrznych. Jest też najbardziej narażona na szkodliwe działanie środowiska zewnętrznego. Jednym z czynników środowiskowych jest promieniowanie ultrafioletowe (UV) typu A i B (UVA i UVB), którego głównym, naturalnym i najlepiej poznanym źródłem jest słońce. Już w starożytności słońce nazywano bogiem (Ra) życia i śmierci. Dziś mamy naukowe podstawy dla tych określeń. Słońce jest zarówno dawcą życia (synteza witaminy D w skórze, fotosynteza u roślin), jak i panem śmierci (fotokancerogeneza prowadząca do rozwoju czerniaka i raków skóry).
Za ochronę organizmu przed szkodliwym działaniem promieniowania UVA odpowiadają melanocyty. Wywodzą się one z neuroektodermy i zasiedlają skórę w trakcie pierwszych lat życia. Melanocyty znajdują się również we włosach i w tęczówce oka, na której najłatwiej śledzić zmiany zachodzące w układzie barwnikowym. Kolor oczu większości noworodków to: błękitny, granatowy lub szary, gdyż ilość melaniny w tęczówce jest na początku niewielka. Jej zwiększona produkcja zaczyna się dopiero wtedy, kiedy do oczu dziecka dociera światło słoneczne. Kolor oczu dziecka kształtuje się od pierwszego roku życia. Zmiana koloru na docelowy może nastąpić dopiero około 3 urodzin dziecka. Podobnie jest w przypadku skóry. I właśnie z tego powodu nie należy wystawiać dzieci do 3 roku życia na bezpośrednie działanie światła słonecznego. Niemowlętom i małym dzieciom w celu przyzwyczajenia do słońca zaleca się tzw. kąpiele powietrzno-słoneczne najpierw kilkuminutowe, a potem kilkunastominutowe.
Melanocyty produkują melaninę, która stanowi naturalny pigment skóry. Wytwarzanie melaniny zależy od czynników genetycznych i hormonalnych, ale wpływ na to mają również bodźce zewnętrzne, w tym promieniowanie UV. Produkcja melaniny jest procesem obronnym skóry, zapobiega dalszym jej uszkodzeniom zależnym od promieniowania UV. Melanina pochłania promieniowanie UVA i UVB (stanowi więc rodzaj filtra ochronnego) oraz neutralizuje wolne rodniki. Energia słoneczna absorbowana przez melaninę zamienia się w cieplną. U dzieci proces termoregulacji jest słabo wykształcony ze względu na niedojrzały jeszcze układ nerwowy, dlatego łatwo o poparzenia słoneczne.