W populacji dziecięcej zapalenie trzustki jest chorobą stosunkowo rzadką. Częstość występowania ostrego zapalenia trzustki nie przekracza 3-13 przypadków na 100 000, a zapaleń przewlekłych wynosi 0,5-1 na 100 000 dzieci^1,2. W przeciwieństwie do osób dorosłych, u których dominuje etiologia związana z nadużywaniem alkoholu, u dzieci częstszym podłożem zapalenia są mutacje genetyczne i wady anatomiczne, ale też coraz powszechniej obserwowana przez pediatrów kamica żółciowa³.

Na typowy obraz ostrego zapalenia trzustki (tab. 1) i zaostrzenia zapalenia przewlekłego składają się charakterystyczne, opasujące bóle w nadbrzuszu z towarzyszącymi nudnościami i wymiotami. W badaniach laboratoryjnych stwierdza się zwiększoną aktywność amylazy i lipazy we krwi, z kolei w badaniach obrazowych – obrzęk trzustki z zatarciem jej granic, martwicę i tworzące się okołotrzustkowe zbiorniki płynu.

Ciężkość zapalenia określa się na podstawie towarzyszących objawów niewydolności narządowej oraz powikłań miejscowych:

• postać łagodna – brak powikłań miejscowych i niewydolności narządowej
• postać umiarkowana – obecność powikłań miejscowych lub ogólnoustrojowych, przejściowa niewydolność narządowa (trwająca <48 godz.)
• postać ciężka – niewydolność narządowa trwająca >48 godz.⁴

U dzieci przebieg zapalenia trzustki ma zazwyczaj łagodny charakter. Wymaga zastosowania intensywnej płynoterapii i leczenia przeciwbólowego oraz wczesnego żywienia. Niekiedy jednak dochodzi do miejscowych powikłań pod postacią martwicy i powstania okołotrzustkowych zbiorników płynowych – torbieli rzekomych⁵.

W poniższym opracowaniu przedstawiono trzy przypadki takich powikłań, które obrazują różne warianty przebiegu klinicznego zapalenia trzustki oraz możliwości terapeutyczne.

Opis przypadku 1

13-letni chłopiec został przyjęty do szpitala z powodu wymiotów oraz bólu brzucha nieodpowiadającego na leczenie przeciwbólowe. Z powodu obecności nasilonych objawów otrzewnowych, wysokich wartości wykładników stanu zapalnego (stężenie białka C-reaktywnego [CRP – C-reactive protein] 24,5 mg/dl [N <0,5 mg/dl]) oraz silnego podejrzenia zapalenia wyrostka robaczkowego z perforacją i zapaleniem otrzewnej pacjenta zakwalifikowano do laparoskopowej appendektomii w trybie natychmiastowym. W trakcie operacji stwierdzono około 700 ml krwistobrunatnego płynu w miednicy mniejszej, narządy jamy brzusznej pokryte mydłami oraz torbiel w nadbrzuszu wypełnioną płynem, ale bez cech zapalenia wyrostka robaczkowego.