Zaburzenie to przejawia się nawracającymi napadami kompulsywnego objadania się, któremu towarzyszą zachowania kompensacyjne służące utrzymaniu prawidłowej masy ciała, takie jak prowokowanie wymiotów, nadużywanie środków przeczyszczających, moczopędnych, stosowanie lewatyw lub intensywne ćwiczenia fizyczne.

Jakie są objawy bulimii? Jak ją rozpoznać?

Najbardziej charakterystyczny objaw bulimii to stałe zaabsorbowanie jedzeniem i napady przejadania się. Często zaczynają się one po okresie zaplanowanego odchudzania, jako konsekwencja utrzymywania przez dłuższy czas restrykcyjnej diety. Objadanie w początkach choroby zmniejsza niepokój i napięcie, z reguły pojawia się w chwilach kryzysu, niepowodzenia, smutku. Typowy dla bulimii lęk przed przytyciem i duża koncentracja na masie oraz wyglądzie ciała powodują, że chorzy szybko zaczynają dążyć do niwelowania skutków obżarstwa, wprowadzając intensywne głodówki, ćwiczenia fizyczne. Z czasem zaczynają prowokować wymioty, nadużywać leków przeczyszczających, stosować lewatywy. Zaburzenia przyjmują postać powtarzających się cykli przejadania się i głodzenia. Objadanie zwykle odbywa się w samotności, niekiedy jest skrupulatnie planowane i skrywane przed otoczeniem, często ma miejsce w nocy. W czasie napadu obżarstwa chore osoby spożywają ogromne ilości pokarmów, mieszają przypadkowe produkty, wybierają pokarmy wysokokaloryczne. Objadaniu się towarzyszy poczucie utraty kontroli nad ilością przyjmowanego jedzenia, uczucie wstydu, wstrętu do siebie.

Klinicznie bulimię rozpoznaje się, gdy napady objadania się i zachowania kompensacyjne występują co najmniej dwa razy w tygodniu przez co najmniej trzy miesiące.

Kogo najczęściej dotykają te zaburzenia?

Zwykle bulimia występuje w wieku 18-25 lat. Dziesięciokrotnie częściej dotyka kobiet. Ostatnio coraz więcej przypadków zachorowań pojawia się również u dzieci i nastolatków.

Co wywołuje te zaburzenia? Jakie są czynniki ryzyka wystąpienia bulimii?

Zaburzenia te mają wiele przyczyn. Składają się na nie czynniki biologiczne, uwarunkowane zaburzoną aktywnością hormonów, neuroprzekaźników i neuropeptydów mózgowych odpowiedzialnych za regulację odczuwania sytości, rytmów dobowych, indywidualne cechy osobowości (bulimia częściej występuje u osób z cechami osobowości borderline, niską samooceną, wahaniami nastroju) oraz czynniki rodzinne i społeczno-kulturowe.

W rodzinach osób chorujących na bulimię często występują konflikty, dochodzi do przemocy, nadużyć, rozwodów, nierzadko spotyka się uzależnienia, choroby psychiczne. Czynnikiem ryzyka jest też występowanie otyłości wśród bliskich.

Uwarunkowania społeczno-kulturowe wiążą się natomiast z ukształtowanym współcześnie systemem wartości i modelem pożądanych zachowań, gdzie istotną rolę odgrywa utrzymywanie samokontroli i zachowanie szczupłej sylwetki oraz sprawnego fizycznie ciała.

Czym różni się bulimia od innych zaburzeń odżywiania?

W bulimii w odróżnieniu od anoreksji z reguły nie dochodzi do spadku masy ciała, u kobiet zatrzymania miesiączki, nie ma długich okresów drastycznego głodzenia się. Chorzy są bardziej świadomi swojej choroby, choć – podobnie jak w anoreksji – nie zawsze zmotywowani do podjęcia leczenia.

W jaki sposób osoba chorująca lub jej rodzina mogą rozpoznać problem?

Cierpiący na bulimię z reguły rozpoznają nieprawidłowość swoich zachowań, niemniej osobom z najbliższego otoczenia nie zawsze łatwo dostrzec problem. Zachowania bulimiczne bardzo często są skrzętnie skrywane przed innymi, a chorujący długo zachowuje pozory zdrowia i dobrego społecznego przystosowania. Pierwszymi sygnałami mogą być: nadmierne zabsorbowanie jedzeniem, zgłaszane niezadowolenie z wyglądu i masy ciała, unikanie wspólnego jedzenia, długie przebywanie w łazience, nadużywanie środków hamujących łaknienie lub przeczyszczających, stałe skargi na bóle brzucha, nawracające biegunki lub zaparcia.

Na czym polega leczenie?

Leczenie obejmuje wiele aspektów. Zawsze ważna jest ocena i – o ile to konieczne – ustabilizowanie stanu somatycznego chorego. W farmakologicznym leczeniu psychiatrycznym zaleca się przyjmowanie leków przeciwdepresyjnych. Czasami stosuje się też leki stabilizujące nastrój, hamujące zachowania impulsywne. Równolegle niezbędne jest podjęcie psychoterapii. Skuteczna okazuje się terapia poznawczo-behawioralna, prowadzenie dzienniczków odżywiania i emocji. Pomocna jest współpraca z dietetykiem, edukacja i wdrażanie reguł zdrowego odżywiania się, udział w grupach wsparcia i samopomocy. U młodszych pacjentów wskazana jest interwencja systemowa w rodzinie.

Jakie są efekty terapii?

Terapia bulimii może trwać od kilku miesięcy do kilku lat. U blisko połowy chorych udaje się uzyskać całkowite ustąpienie zaburzeń, u pozostałych choroba przybiera postać przewlekłą z okresami zaostrzeń i czasowych remisji. Prognozowanie i efekty terapii są pomyślniejsze, gdy bulimii nie towarzyszą poważne zaburzenia osobowości, uzależnienia lub zaburzenia depresyjne.

Czy u osób z bulimią istnieje większe ryzyko depresji, zachowań autoagresywnych lub popełnienia samobójstwa?

Tak, w zaburzeniach odżywiania, takich jak bulimia, bardzo często pojawiają się stany depresyjne, często zdarzają się samookaleczenia, nadużywanie alkoholu, leków, nierzadko też dochodzi do prób samobójczych.