Na ważny temat

Zagrożenie samobójstwem – praktyczne postępowanie

Dr hab. med. Tomasz Pawełczyk

Klinika Zaburzeń Afektywnych i Psychotycznych, I Katedra Psychiatrii, Uniwersytet Medyczny w Łodzi

Adres do korespondencji: Dr hab. med. Tomasz Pawełczyk, Klinika Zaburzeń Afektywnych i Psychotycznych, I Katedra Psychiatrii, Uniwersytet Medyczny w Łodzi, ul. Czechosłowacka 8/10, 92-216 Łódź, e-mail: tomasz.pawelczyk@umed.lodz.pl

Samobójstwo jest poważnym i wielowymiarowym problemem psychiatrycznym oraz społecznym. Wskaźniki samobójstw w Polsce utrzymują się na wysokim poziomie, tj. powyżej europejskiej średniej. Umiejętność oceny ryzyka samobójstwa oraz wdrożenia adekwatnego postępowania należy do podstawowych umiejętności praktycznych w psychiatrii. Staranne badanie psychiatryczne pozostaje metodą cechującą się najwyższą zdolnością w zakresie przewidywania samobójstw. Z uwagi jednak na znaczną złożoność zagadnienia i jego dynamiczne uwarunkowania etiologiczne nie jest możliwa na bazie aktualnego stanu wiedzy pewna predykcja działań samobójczych. Dlatego w trakcie badania niezbędne jest zachowanie wyjątkowej staranności zarówno w kwestiach diagnostycznych, jak i w zakresie dokumentowania przeprowadzonych działań. W artykule zamieszczono informacje niezbędne przy podejmowaniu decyzji przez lekarzy praktyków stykających się z pacjentami zagrożonymi samobójstwem.

Samobójstwo jest świadomym i zamierzonym działaniem mającym na celu pozbawienie się życia. Co roku na świecie ginie tak prawie 1 mln osób.[1] Obecny oszacowany przez WHO średni współczynnik samobójstw wynosi na świecie ok. 10,6 na 100 tys., a co 40 sekund samobójstwo popełnia jedna osoba. W ciągu ostatnich 45 lat częstość samobójstw wzrosła o 60 proc. W wielu krajach należą one do pierwszych trzech głównych przyczyn śmierci wśród osób w wieku 15-44 lat i pierwszych dwóch dla 10-24-latków (po wypadkach komunikacyjnych). Szacuje się, że częstość prób samobójczych niezakończonych zgonem jest 10-20-krotnie wyższa. Najwyższe w Europie współczynniki samobójstw obserwuje się na Litwie, w Rosji, na Białorusi, w Kazachstanie i na Ukrainie, najniższe zaś w Tadżyskistanie, Azerbejdżanie, Grecji, na Cyprze i w Izraelu. Polska należy do krajów o częstości samobójstw przewyższającej średnią światową i europejską. Według dostępnych i potwierdzonych przez WHO danych z 2016 roku współczynnik samobójstw wynosił w Polsce 16,2 na 100 i zamierzonym działaniem mającym na celu pozbawienie się życia. Co roku na świecie ginie tak prawie 1 mln osób.[1] Obecny oszacowany przez WHO średni współczynnik samobójstw wynosi na świecie ok. 10,6 na 100 tys., a co 40 sekund samobójstwo popełnia jedna osoba. W ciągu ostatnich 45 lat częstość samobójstw wzrosła o 60 proc. W wielu krajach należą one do pierwszych trzech głównych przyczyn śmierci wśród osób w wieku 15-44 lat i pierwszych dwóch dla 10-24-latków (po wypadkach komunikacyjnych). Szacuje się, że częstość prób samobójczych niezakończonych zgonem jest 10-20-krotnie wyższa. Najwyższe w Europie współczynniki samobójstw obserwuje się na Litwie, w Rosji, na Białorusi, w Kazachstanie i na Ukrainie, najniższe zaś w Tadżyskistanie, Azerbejdżanie, Grecji, na Cyprze i w Izraelu. Polska należy do krajów o częstości samobójstw przewyższającej średnią światową i europejską. Według dostępnych i potwierdzonych przez WHO danych z 2016 roku współczynnik samobójstw wynosił w Polsce 16,2 na 100 tys. mieszkańców.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Pamiętaj!

Obecność zaburzeń psychicznych istotnie zwiększa ryzyko samobójstwa. Należy pytać pacjentów o myśli i tendencje oraz plany i przygotowania do samobójstwa. Proste [...]

Czynniki ryzyka

Nie zdefiniowano pojedynczego czynnika ryzyka ani ich konstelacji, które mogą pozwolić na bezbłędne przewidzenie zachowań samobójczych. Zebranie wywiadu o występowaniu czynników [...]

Pytanie o myśli i zamiary samobójcze

Samobójstwo najczęściej stanowi kulminację pewnego ciągu zdarzeń: od pojawienia się myśli samobójczych (bez podejmowania działań) do samobójstwa dokonanego, czyli zakończonego śmiercią. [...]

Postępowanie[7]

Wybór odpowiedniego postępowania wymaga odpowiedzi na następujące pytania:
Do góry