Psychiatria dziecięca

A może to okres dojrzewania? Pomiędzy normą rozwojową a diagnozą psychiatryczną

Dr hab. med. Barbara Remberk

Klinika Psychiatrii Dzieci i Młodzieży, Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie

Adres do korespondencji: Dr hab. med. Barbara Remberk, Klinika Psychiatrii Dzieci i Młodzieży, Instytut Psychiatrii i Neurologii, ul. Sobieskiego 9, 02-957 Warszawa, e-mail: bremberk@tlen.pl

Okres dojrzewania jest niekiedy związany z kryzysem psychologicznym i egzystencjalnym. Oznacza także przejście rodziny do kolejnego etapu cyklu życia rodziny. Następujące wówczas dynamiczne zmiany w obszarze psychiki powodują, że ocena obecności objawów chorobowych bywa trudna. W niniejszej pracy omówiono różnicowanie pomiędzy zachowaniami w obrębie normy a objawami psychopatologicznymi w obszarze zaburzeń odżywiania, zaburzeń nastroju i objawów psychotycznych. Przedstawiono także działania, które można podjąć nawet wtedy, kiedy problemy młodego człowieka nie osiągają nasilenia klinicznego.

Dane epidemiologiczne wskazują, że w Polsce około 17 proc. dzieci cierpi na zaburzenia psychiczne. Odsetek ten jest podobny również w innych rejonach świata. Uważa się, że pomocy specjalistycznej potrzebuje około 9 proc.[1] W roku 2014 przynajmniej z jednej konsultacji w poradni zdrowia psychicznego, poradni psychologicznej lub logopedycznej skorzystało 185 tys. dzieci i młodzieży, co oznacza około 2,7 proc. populacji.[2] Według danych NFZ są w Polsce miejsca, w których czas oczekiwania na pierwszą konsultację w poradni zdrowia psychicznego wynosi dwa-trzy lata. Zatem większość potrzebujących nie otrzymuje pomocy lub uzyskuje ją z opóźnieniem.

Przyczyny takiego stanu rzeczy są złożone, a ich rozważanie wykracza poza ramy tego artykułu. W praktyce klinicznej jedną z trudności, z jaką mierzy się diagnosta – a wcześniej rodzice – jest ustalenie, które zmiany w funkcjonowaniu młodego człowieka są przejawem dojrzewania, które zaś wymagają oddziaływań terapeutycznych lub leczenia farmakologicznego. W niniejszej pracy omówione zostaną wybrane problemy: objawy depresyjne, zaburzenia odżywiania i doznania z pogranicza psychozy.

Choć okres adolescencji jest powiązany z dojrzewaniem płciowym, same zmiany fizyczne są tylko jednym z elementów tego złożonego procesu. Jest to dla wielu osób czas trudny, a proces radzenia sobie z tymi trudnościami określany jest jako kryzys adolescencji. Kryzysem adolescencji nazywamy szereg procesów psychologicznych związanych z przejściem od okresu dzieciństwa do dorosłości. Wiąże się to ze zmianą ról społecznych, przechodzeniem do kolejnych etapów edukacji, wchodzeniem w relacje romantyczne i seksualne. Jak wiadomo, proces dojrzewania biologicznego dotyczy również ośrodkowego układu nerwowego.

O tym, jak istotny jest to czas z punktu widzenia zdrowia psychicznego, świadczy fakt, że wiele zaburzeń psychicznych jest pośrednio lub bezpośrednio związanych z okresem adolescencji. Dotyczy to schorzeń wymienionych w klasyfikacjach, ale także p...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Norma, objawy depresyjne czy zaburzenia nastroju?

Według niektórych danych epidemiologicznych epizod depresyjny dotyczy 6-8 proc. nastolatków, zaś do 18. r.ż. doświadczy go co piąty nastolatek.[5] W polskich [...]

Odchudzanie, problemy z akceptacją siebie czy zaburzenia odżywiania?

Rozpowszechnienie zaburzeń odżywiania w Europie szacuje się u kobiet na: 1-4 proc. – anoreksja, 1-2 proc. – bulimia, a formy subkliniczne [...]

Artystyczna dusza, stan prepsychotyczny czy choroba? A jeśli choroba, to jaka?

Chociaż zaburzenia psychotyczne są względnie rzadkie, okres adolescencji to czas, kiedy mogą rozpoczynać się zaburzenia ze spektrum schizofrenii. Pierwszy epizod psychozy [...]

Formy pomocy dostępne poza systemem opieki zdrowotnej

Przedstawienie postępowania medycznego w przypadku rozpoznania któregoś z omawianych powyżej zaburzeń przekracza ramy niniejszego artykułu. Chciałabym natomiast omówić możliwości interwencji pozamedycznych. [...]

Środowisko nastolatka

Wiele trudności doświadczanych przez młode osoby może być skutkiem lub być nasilane przez niekorzystne czynniki środowiskowe. Problemami, na które chciałabym zwrócić [...]

Podsumowanie

Okres dojrzewania jest ważnym etapem w życiu nastolatka i jego rodziny, a następujące w tym czasie zmiany w obszarze psychiki powodują, [...]
Do góry