Osobowość jest to całokształt mechanizmów psychologicznych, temperament, inteligencja oraz zdolności adaptacyjne. Są to wyznaczniki pewnego względnie stałego sposobu funkcjonowania. Zaburzenia osobowości definiuje się jako zakorzenione i utrwalone wzorce zachowań przejawiające się w mało elastycznych reakcjach na różnorodne sytuacje społeczne lub indywidualne. Skrajnie lub znacząco odbiegają one od przyjętych w danej kulturze sposobów postrzegania, myślenia i odczuwania.

Zaburzenia osobowości w świetle współczesnej psychiatrii

Zaburzenia osobowości są jednymi z najczęściej rozpoznawanych zaburzeń psychicznych we współczesnej psychiatrii. Rozpowszechnienie w populacji ogólnej ocenia się na 10-13%. Osoby borykające się z tym problemem są leczone ambulatoryjnie (5-8% wszystkich pacjentów) oraz hospitalizowane na oddziałach psychiatrycznych (7-50% wszystkich pacjentów)¹.

Już starożytni zauważyli występowanie zależności pomiędzy cechami osobowości a zaburzeniami psychicznymi. Ówcześni autorzy wskazywali na powiązania między melancholią czy manią a temperamentem ludzi zapadających na te choroby. Burton, angielski uczony żyjący w XVII w., stworzył opis osobowości melancholików, który niewiele różni się od klasyfikacji obowiązujących współcześnie. Również Kraepelin i Kretschmer wskazywali na cechy osobowości przedchorobowej osób cierpiących na psychozę maniakalno-depresyjną. Opisy te są nadal aktualne, a ich elementy odnajdujemy w kryteriach rozpoznawania zaburzeń afektywnych dwubiegunowych².

Osobowość dojrzała oraz różne podtypy zaburzeń są przedmiotem zainteresowania licznych badaczy i praktyków klinicznych. Powstaje wiele rozmaitych koncepcji umożliwiających ich różnicowanie. Między innymi podręczniki diagnostyczne Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5) i International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems (ICD-10, czy też najnowsze wydanie ICD-11) zawierają opisy wypracowanych kryteriów pozwalających na odróżnienie zaburzeń osobowości od innych jednostek klinicznych oraz wskazują charakterystyczne cechy wyodrębnionych typów zaburzeń osobowości. Wciąż trwa dyskusja, jak je klasyfikować, w związku z czym trudno osiągnąć porozumienie w kwestii najlepszych metod oceny i diagnozowania tej grupy zaburzeń. Pojawiają się również interesujące pytania etyczne, gdy próbujemy ponownie przemyśleć i zweryfikować stare poglądy dotyczące zaburzeń osobowości.