ŚWIĄTECZNA DARMOWA DOSTAWA od 20 grudnia do 8 stycznia! Zamówienia złożone w tym okresie wyślemy od 2 stycznia 2025. Sprawdź >
Temat numeru
Izolacyjny środek zabezpieczający – wyzwania na dziś
dr n. med. Marta Broniarczyk-Czarniak
- Wobec kogo mogą zostać orzeczone środki zabezpieczające – w świetle przepisów polskiego prawa
- Pobyt w zakładzie psychiatrycznym jako izolacyjny środek zabezpieczający – w jakich okolicznościach się go stosuje
- Opis przypadków z praktyki kliniczno-sądowej
Detencja i internacja to pojęcia synonimiczne stosowane powszechnie w psychiatrii sądowej do właściwego z punktu widzenia prawnego określenia środków zabezpieczających. Instytucję izolacyjno-leczniczych środków zabezpieczających wprowadzono do polskiego prawa na mocy Kodeksu karnego (dalej: k.k.) z 1932 r. w celu jej stosowania wobec sprawców czynów zabronionych popełnionych w stanie niepoczytalności lub poczytalności ograniczonej. Pozostały one w k.k. z 1997 r. w nieco zmienionej formie, a nowelizacja prawa karnego z 2015 r. rozszerzyła je o środki zabezpieczające realizowane w formie ambulatoryjnej, dając sądom możliwość wyboru optymalnego (z punktu widzenia zasadności i celowości) ich stosowania1.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa środki zabezpieczające mogą zostać orzeczone:
- wobec sprawcy, co do którego umorzono postępowanie karne o czyn zabroniony popełniony w stanie niepoczytalności określonej w art. 31 § 1 k.k.
- w razie skazania za przestępstwo popełnione w stanie ograniczonej poczytalności określonej w art. 31 § 2 k.k.
- w przypadku skazania za przestępstwo określone w art. 148, 156, 197, 198, 199 § 2 lub 200 § 1 k.k., popełnione w związku z zaburzeniami preferencji seksualnych
- w przypadku sprawców skazanych na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia za umyślne przestępstwo określone w rozdziałach XIX, XXIII, XXV lub XXVI k.k., popełnione w związku z zaburzeniami osobowości o takim charakterze lub nasileniu, że zachodzi co najmniej wysokie prawdopodobieństwo popełnienia czynu zabronionego z użyciem przemocy lub groźbą jej użycia
- w razie skazania za przestępstwo popełnione w związku z uzależnieniem od alkoholu, środka odurzającego lub innego podobnie działającego środka2.
Rozdział X k.k. przedstawia zamknięty katalog możliwych do zastosowania przez sąd środków zabezpieczających. Wśród nich wymienia się:
- środki wolnościowe (nieizolacyjne), do których zalicza się elektroniczną kontrolę miejsca pobytu, terapię i terapię uzależnień
- izolacyjny środek zabezpieczający, czyli pobyt w zakładzie psychiatrycznym.
Nie każde przestępstwo popełnione przez osobę niepoczytalną będzie przesłanką do zastosowania wobec sprawcy środków zabezpieczających. Sąd może orzec taki środek tylko wtedy, gdy jest to konieczne, aby zapobiec ponownemu popełnieniu przez sprawcę ...
