W kolejnym artykule poświęconym problematyce zaburzeń seksualnych u kobiet poruszymy kwestie dotyczące diagnostyki i leczenia zaburzeń pożądania, zaburzeń penetracji związanych z bólem oraz zaburzeń podniecenia seksualnego.

Obniżenie pożądania seksualnego

Pożądanie (libido)

Jest to złożone zjawisko behawioralne, które podlega kontroli psychoemocjonalnej. Zależy od uwarunkowań: anatomicznych, genetycznych, dobrostanu ogólnoustrojowego, egzo-/endogennych czynników pobudzających/osłabiających transmisję bodźca/-ów stymulujących odpowiedź seksualną kobiety.

Definicja wg ICD-11

Powyższe zaburzenie zostało zdefiniowane jako brak lub wyraźne zmniejszenie potrzeb seksualnych bądź motywacji do zaangażowania się w aktywność seksualną, które może objawiać się poprzez:

• osłabienie lub brak spontanicznego pożądania (myśli bądź fantazji seksualnych)
• osłabienie lub brak pożądania w odpowiedzi na sygnały erotyczne i stymulację
• niezdolność do utrzymania pożądania bądź zainteresowania rozpoczętą aktywnością seksualną.

Wzorzec osłabionego lub nieobecnego spontanicznego bądź reaktywnego pożądania seksualnego lub niezdolności do utrzymania pożądania albo zainteresowania rozpoczętą aktywnością seksualną występuje epizodycznie lub utrzymuje się w sposób ciągły przez co najmniej kilka miesięcy i jest związany z istotnym klinicznie cierpieniem.

Dane epidemiologiczne

Z badań przeprowadzonych w Polsce¹ wynika, że powyższe zaburzenie dotyczy 1/3 ogółu kobiet. Badania międzynarodowe² wskazują z kolei, że rozpowszechnienie zaburzenia koreluje z restrykcyjnymi uwarunkowaniami w niektórych kulturach i religiach. Należy do tych badań podchodzić z pewnym dystansem, ponieważ inne będą odpowiedzi w badaniach ankietowych ograniczonych do pytań dotyczących zainteresowania seksem, potrzebą współżycia, a inne w przypadku, gdy kobieta ujawnia z powodu doświadczanego zaburzenia istotne klinicznie cierpienie bądź oczekuje pomocy w tym zakresie.

Etiologia

Lista przyczyn jest bardzo długa i obejmuje:

• Przyczyny somatyczne (zaburzenia hormonalne, metaboliczne, uzależnienia), zaburzenia psychiczne (szczególnie depresja), choroby onkologiczne, powikłania poporodowe, zespół przewlekłego zmęczenia.
• Czynniki psychologiczno-behawioralne^2,3:
  • koncentrowanie się na zapewnieniu satysfakcji seksualnej jedynie partnerowi
  • wymuszanie kontaktów intymnych przez partnera
  • niechęć/wstręt do kontaktów intymnych
  • masturbacja związana z zaburzeniami relacji/oczekiwań partnerskich
  • brak komunikacji partnerskiej pod kątem oczekiwań seksualnych
  • lęk przed ciążą
  • rozczarowanie dotyczące aktualnego związku partnerskiego
  • lęk przed zaangażowaniem się w związek
  • konflikt partnerski prowadzący do braku potrzeby uzyskania satysfakcji seksualnej
  • ukryty żal do partnera
  • niewyrażona złość
  • poczucie nudy w związku
  • potrzeba zachowania intymności
  • negatywne wcześniejsze doświadczenia seksualne (przemoc fizyczna, zgwałcenie)
  • zakazy kulturowe/religijne
  • restrykcyjne zasady wyniesione z domu rodzinnego.
• Leki:
  • przeciwalergiczne/zmniejszające przekrwienie
  • przeciwnadciśnieniowe
  • antykoncepcyjne
  • progestageny
  • estrogeny
  • przeciwwrzodowe
  • barbiturany
  • benzodiazepiny
  • diuretyki
  • statyny
  • przeciwlękowe
  • przeciwdepresyjne
  • antypsychotyczne
  • przeciwdrgawkowe
  • onkologiczne
  • narkotyki
  • antyarytmiczne.

Badanie diagnostyczne

Podstawą rozpoznania zaburzenia jest wnikliwy i dokładnie przeprowadzony wywiad uwzględniający możliwe przyczyny. W przypadku podejrzenia przyczyn somatycznych może być potrzebna konsultacja u innego specjalisty, np. endokrynologa.