W XVI w. kartezjanizm stał się oficjalną filozofią wykształconych warstw Europy. Fundamentalny podział człowieka na psychikę i ciało zadecydował o dalszym kształcie filozofii oraz szeroko pojętej nauki, w tym medycyny. Kartezjusz wpłynął na to, że dzisiaj mamy „lekarzy duszy” (psyche) i „lekarzy ciała” (soma). Trzy biliony lat ewolucji to okres, po którym ukształtowała się świadomość. Ewolucja człowieka to długi proces zmian (od biomolekuł, komórki prokariotycznej, eukariotycznej, aż po organizmy złożone z bilionów wyspecjalizowanych komórek). Dowody naukowe wskazują, że cechy antropomorficzne i behawioralne wspólne dla wszystkich ludzi pochodzą od małpopodobnych przodków i ewoluowały dość późno w historii naturalnej naszej planety (ok. 6 mln lat temu). Współcześni ludzie są ssakami z infragromady łożyskowców i mają najbardziej rozwinięte kresomózgowie. Homo jest przedstawicielem ssaków naczelnych (Primates), a precyzyjniej – małp wąskonosych (Catarrhini). Człekokształtne naczelne cechuje brak ogona. Mają zwiększone rozmiary ciała i powiększony w odniesieniu do jego masy mózg. Do człowiekowatych (Hominidae) zalicza się obecnie obok człowieka jego wymarłych przodków oraz orangutany, goryle, a także szympansy. Zrozumienie złożoności procesów ewolucyjnych daje szanse na głębsze poznanie funkcjonowania człowieka współczesnego¹. Cytując wypowiedź ustną prof. Napoleona Wolańskiego – „jeśli nie będziemy pamiętać o naszych korzeniach, to przed nami żadnego rozwoju i przyszłości nie będzie” – możemy uznać zawarte w niej przesłanie za bardzo aktualne. Mimo to wydaje się, że wielu naukowców nadal zapomina o tym niezaprzeczalnym fakcie.

Niektórzy pracownicy nauki zaczęli jednak rozważać zagadnienia uważane dotąd za obszar filozofii, takie jak początek i koniec wszechświata, świadomość czy wreszcie – moralność i religijność. Właściwie religijność obok mowy i sztuki jest cechą typowo ludzką, choć wydaje się, że na co dzień tego nie dostrzegamy. Religijność jest cechą specyficzną dla człowieka, co widać, gdy porównamy ludzi i zwierzęta.

Stale uświadamiamy sobie, jak niewiele wciąż wiemy o człowieku i świecie. Nauka buduje obraz świata jak mozaikę – każda dziedzina, a nawet każdy z badaczy ma swój udział w pogłębianiu rozumienia świata i praw przyrody. Inny element do mozaiki pozn...