Temat numeru
Znaczenie pomocy psychologicznej dla rodzin pacjentów dotkniętych chorobą onkologiczną
mgr psych. Joanna Zapała1
dr n. społ. Natalia Ulaniecka2
mgr psych. Jan Gruszka3
- Formy wsparcia psychologicznego dla rodzin pacjentów onkologicznych
- Wybrane podejścia terapeutyczne stosowane w tym zakresie
- Wnioski i rekomendacje dla praktyki klinicznej oraz polityki zdrowotnej
Choroba onkologiczna to nie tylko medyczne wyzwanie dla pacjenta, lecz także głęboko przekształcające doświadczenie dla całej rodziny*. W obliczu diagnozy nowotworu bliscy chorego stają przed koniecznością zmierzenia się z emocjonalnym chaosem, niepewnością oraz fundamentalnymi zmianami w dynamice relacji. To właśnie w tym kontekście pomoc psychologiczna staje się niezbędnym elementem procesu leczenia, oferując wsparcie, które wykracza poza tradycyjne ramy opieki medycznej.
Kontekst – wpływ choroby onkologicznej na rodzinę
Choroba nowotworowa to nie tylko problem medyczny, lecz także zjawisko społeczne, wokół którego konstruowane są narracje o cierpieniu, nadziei i stracie. Nie należy bowiem redukować jej wymiaru wyłącznie do biologicznych procesów zachodzących w organizmie – konieczne jest również uwzględnienie psychospołecznych i egzystencjalnych implikacji, dotykających zarówno samego pacjenta, jak i tych, którzy pozostają u jego boku. Skupiając się na sytuacji osób chorujących onkologicznie i potrzebach ich wsparcia, trzeba pamiętać, że o ile odbiorcą leczenia medycznego w wąskim ujęciu jest wyłącznie pacjent, o tyle w systemie kompleksowej opieki nie można pomijać rodziny. Zarówno ze względu na wpływ, jaki choroba wywiera na poszczególnych jej członków, jak i z uwagi na reperkusje rzutujące na funkcjonowanie rodziny jako całości.
Bliscy osób chorujących na nowotwory, choć nie uczestniczą bezpośrednio w leczeniu, przejmują emocjonalny ciężar sytuacji, często niezauważany przez system opieki zdrowotnej. Paradoksalnie ich sytuacja jest trudna w sposób szczególny – zmagając się z własnymi emocjami związanymi z chorobą ukochanej osoby, muszą być jednocześnie dla niej wsparciem. Poza tym podejmując próby normalizacji zakłóconego chorobą życia rodziny, najczęściej ignorują własne potrzeby, co wiąże się z przeciążeniem fizycznym i psychicznym1,2.
O ile życie każdej rodziny – jak pisze Tomasz Szlendak – jest dynamiczne i w naturalny sposób zmienia się zgodnie z cyklami rozwoju, o tyle „wstrząsy” (takie jak ciężka choroba) dezorganizują je w sposób niespodziewany3. Specyfika choroby nowotwor...
Mariët Hagedoorn i wsp. przeprowadzili metaanalizę obejmującą 46 badań dotyczących stresu wśród par zmagających się z diagnozą raka5. Wykazała ona istotną korelację między poziomem stresu występującego u pacjenta i jego małżonka/partnera – opiekun...
