prof. dr hab. n. med. Tomasz Hryniewiecki

Szanowni Państwo,

Przed nami kolejny numer pisma „Stany Nagłe po Dyplomie”, a w nim jak zwykle artykuły z różnych dziedzin medycyny, z tematem przewodnim na czele – tym razem z zakresu alergologii. Anafilaksja jest stanem zagrożenia życia, który wymaga natychmiastowej reakcji. W artykule zatytułowanym „Przez żołądek nie zawsze do serca, czyli wstrząsający finał na SOR pewnej romantycznej kolacji” autorka – dr hab. n. med. Natalia Ukleja-Sokołowska, prof. UMK – podpowiada na przykładzie przypadku młodego mężczyzny, który doznał wstrząsu anafilaktycznego w przebiegu alergii pokarmowej indukownej kofaktorem (był nim alkohol), jak zdiagnozować anafilaksję i jak postępować. Do wstrząsu doszło po spożyciu kolacji w towarzystwie narzeczonej, która zresztą ten posiłek przygotowała. Zanim pacjenta przewieziono na szpitalny oddział ratunkowy (SOR), wystąpiły u niego duszność, obrzęk twarzy, ust i języka oraz krótkotrwała utrata przytomności, po której stwierdzono hipotensję i tachykardię. W takiej sytuacji konieczne jest ustalenie, jak doszło do anafilaksji – i bynajmniej nie mam tu na myśli poznania intencji narzeczonej, ale dokładny wywiad w poszukiwaniu czynników wywołujących. W leczeniu najważniejsze jest jak najszybsze podanie domięśniowe adrenaliny, wszelkie opóźnienia bowiem mogą doprowadzić do pogorszenia stanu chorego i stanowią czynnik ryzyka zgonu. Każdy pacjent narażony na anafilaksję musi być przeszkolony i zaopatrzony w adrenalinę w formie ampułkostrzykawki z igłą lub automatycznego wstrzykiwacza (przynajmniej 2 opakowania). Pamiętajmy ponadto, że wstrzykiwacz można przechowywać w temperaturze pokojowej, natomiast ampułkostrzykawka ma wówczas skrócony do 6 miesięcy czas przechowywania.

Inny problem związany z odżywianiem został opisany w artykule „Krwawiący mężczyzna, czyli tragiczne skutki połknięcia drewnianej wykałaczki” autorstwa lek. Krzysztofa Kowalika i prof. dr. hab. n. med. Andrzeja Modrzejewskiego. Na szczęście krwawienie z dolnego odcinka przewodu pokarmowego w takiej sytuacji jak opisana w tym tekście występuje rzadko, a pomoc zwykle jest udzielana metodą endoskopową.

Dwa artykuły reprezentują ortopedię – często występujące problemy i równie częste powikłania chorób układu kostno-stawowego. Są to: „Żeby kózka nie skakała… czyli urazy stawu kolanowego” pióra dr. n. med. Kamila Koszeli z doskonale zobrazowaną na przykładach diagnostyką i terapią oraz „Wtórne zapalenie płuc po złamaniu szyjki kości udowej” – przykład typowej sytuacji, do której dochodzi zwłaszcza u pacjentów w zaawansowanym wieku, tak jak w przedstawionym przez lek. Jakuba Różalskiego przypadku.

Minęło parę lat od wybuchu pandemii, niemniej pamiętajmy, że lepiej być mądrym przed szkodą. Chociażby z tego powodu warto zapoznać się z pracą „Izolacja i transport pacjenta wysoce zakaźnego”. Porusza ona problematykę zarządzania pomocą medyczną na różnych poziomach w przypadku choroby wysoce zakaźnej i szczególnie niebezpiecznej, a autorzy – dr n. med. Arkadiusz Trzos, dr n. med. Karol Łyziński, dr n. społ. Barbara Seweryn, dr n. med. Katarzyna Kącka – podjęli próbę stworzenia uniwersalnego modelu postępowania.

Na zakończenie zwracam uwagę na artykuł „Alkohol i zielona tabletka, czyli koncertowe zatrucie 3,4-metylenodioksymetamfetaminą” napisany przez lek. Mateusza Kaliszczuka i mgr farm. Martę Wilczak, ponieważ coraz częściej mamy do czynienia z pacjentami pod wpływem środków psychoaktywnych w poradniach, na SOR-ach i ulicach. Występują u nich rozmaite dolegliwości – w opisanym przypadku spowodowane ostrymi zaburzeniami elektrolitowymi, w tym hiponatremią.

Wspomniane artykuły nie wyczerpują całego zasobu jesiennego numeru „Stanów Nagłych po Dyplomie” – zachęcam do zapoznania się ze wszystkimi. Życzę udanej lektury i jednocześnie zapraszam na kolejny – już XIV – Kongres Akademii po Dyplomie – Stany Nagłe, który odbędzie się 25-26 października 2024 r. Jest on także zapowiedzią drugiego wydania podręcznika „Stany Nagłe w Kardiologii”.