Oferta prenumeraty dla młodych lekarzy - wiedza, punkty edukacyjne i archiwum online w niższej cenie! Sprawdź >
Medycyna ratunkowa
Platynowe minuty, czyli szybka pomoc w tamowaniu krwotoków z aorty
gen. bryg. w st. spocz., prof. dr hab. n. med. Marek Maruszyński
- W artykule opisano resuscytacyjną okluzję balonową aorty (REBOA – resuscitative endovascular balloon occlusion of the aorta), która jest wykorzystywana w krwotokach wewnętrznych w następstwie obrażeń. Metoda przede wszystkim jest wykorzystywana na polu walki, ale dzięki szybkiemu i skutecznemu zatrzymaniu krwotoku wewnętrznego może być powszechnie stosowana w ramach medycyny ratunkowej w warunkach niemilitarnych (wypadki komunikacyjne, ataki terrorystyczne itp.)
Najczęstszą przyczyną śmierci na polu walki, a także w czasach pokoju, jest krwotok wewnętrzny po urazach przenikających – 90% poszkodowanych umiera przed udzieleniem pomocy medycznej, a 50% śmiertelnie wykrwawia się w trakcie jej udzielania. Większość zgonów z powodu wykrwawienia przy obrażeniach dużych naczyń następuje w ciągu 10 min od urazu. Traci więc na znaczeniu określenie „złota godzina” – powinno się myśleć i mówić: „platynowe minuty”1.
Najważniejszym elementem leczenia następstw obrażeń naczyń jest zatrzymanie krwotoku. Kolejnym krokiem skutecznego postępowania jest okluzja balonowa aorty, a więc typowa terapia pomostowa (bridge therapy) mająca na celu „kupienie czasu” na pełne zatrzymanie krwotoku i ostateczne działanie ratujące życie. Autorem pierwszej interwencji wewnątrznaczyniowej w strefie działań bojowych w postaci tamponady balonowej uszkodzonej aorty piersiowej był amerykański chirurg gen. Carl Huger (zastosował ją w 1954 r. podczas wojny w Korei). Musiało minąć aż 60 lat, aby idea endowaskularnej tamponady tamującej krwotok z aorty odżyła za sprawą amerykańkich chirurgów wojskowych: płk prof. Todda Rasmussena i płk dr. Jonathana Eliasa, którzy współtworzyli system REBOA. W październiku 2015 r. metoda została zatwierdzona przez amerykańską Food and Drug Administration (FDA). Obecnie jest stosowana w: USA, Wielkiej Brytanii, Japonii, Norwegii, Szwecji, Hiszpanii, Portugalii, Izraelu, Kanadzie, Korei Południowej i Australii. Ma ona zapewnić czasową hemostazę i utrzymanie przepływu krwi w mózgu oraz w sercu kosztem narządów położonych dystalnie1,2. Zapewnia czasową hemostazę i utrzymanie przepływu krwi w mózgu oraz w sercu kosztem narządów położonych dystalnie1,2.
Rodzaje krwotoków
W celach praktyczno-klinicznych oraz dydaktycznych krwotoki po urazach dzieli się na:
- zewnętrzne – gdy krew wypływa na zewnątrz ciała (np. rana cięta, postrzałowa)
- wewnętrzne – gdy krew gromadzi się w jamach ciała (brzuch, klatka piersiowa)
- mieszane – kiedy występują oba powyższe rodzaje.