Zębopochodne komórki macierzyste są dość blisko spokrewnione z tymi znajdującymi się w siatkówce oka

Komórki macierzyste pobrane z miazgi zęba budzą nadzieje naukowców i pacjentów na opracowanie zastosowania terapeutycznego w różnych schorzeniach, które do tej pory były trudne lub niemożliwe do wyleczenia. Naukowcy z University of Birmingham przekonują, że zębopochodne komórki macierzyste będą przydatne w przywróceniu wzroku.

Użycie komórek macierzystych w medycynie regeneracyjnej kojarzy się zazwyczaj z wszczepianiem ich w uszkodzone tkanki i różnicowaniem do tkanki nerwowej. Tymczasem bardziej obiecujący jest mechanizm parakrynny, w którym komórki macierzyste wydzielają substancje pobudzające do regeneracji istniejących komórek lub substancje zachęcające inne komórki do pozostania przy życiu.

Przyczyną wtórnej utraty wzroku są urazy delikatnych tkanek oka, a także choroby degeneracyjne, takie jak jaskra. Ich istotą jest obumieranie komórek zwojowych siatkówki, które są częścią drogi wzrokowej. Utrata tej warstwy siatkówki jest główną przyczyną ślepoty. W fizjologicznych warunkach specjalne białka, tzw. czynniki neurotroficzne, wędrują wzdłuż aksonów do ciała komórki nerwowej, przekazując sygnał podtrzymujący jej życie. Te czynniki odpowiadają za regulację przeżycia, rozwoju i czynności tkanki nerwowej. Gdy w wyniku urazu nastąpi niedobór tych czynników, komórki zwojowe obumierają. Dostarczanie neurotrofin za pomocą iniekcji w optymalnym stężeniu jest bardzo trudne do osiągnięcia. Stąd pojawił się pomysł na suplementację czynników neurotroficznych do komórek zwojowych z alternatywnych źródeł – komórek macierzystych, które mają naturalną zdolność sekrecji tych białek.

W badaniu opublikowanym w „Neural Regeneration Research” potwierdzono, że zębowe komórki macierzyste mają naturalną zdolność produkcji tych białek, które utrzymują komórki zwojowe przy życiu i dodatkowo są promotorami regeneracji ich aksonów. Jeden z autorów badania, Ben Mead, podkreśla, że użycie miazgi zęba w regeneracji tkanki nerwowej oka jest stosunkowo nową i jeszcze niedostatecznie zbadaną koncepcją. Metoda ta wydaje się szczególnie atrakcyjna ze względu na bardzo łatwy dostęp do tego typu komórek macierzystych w każdej grupie wiekowej, gdyż mogą być one izolowane z usuniętych zębów stałych. Ponadto komórki miazgi wywodzą się z grzebienia nerwowego, który jest częścią neuroektodermy. Można więc powiedzieć, że są dość blisko spokrewnione z komórkami znajdującymi się w mózgu i siatkówce oka.

W badaniu porównano działanie komórek pobranych z zębów (DPSC – dental pulp stem cells) z dobrze opisanymi i używanymi od lat komórkami macierzystymi szpiku kostnego (BMSC – bone marrow stem cells). Testy wykonano w warunkach in vitro oraz w tzw. modelu zmiażdżenia nerwu wzrokowego u gryzoni. Z badania in vitro wynika, że komórki pobrane z zębów mają lepsze właściwości neuroprotekcyjne i neuroregeneracyjne w porównaniu z komórkami ze szpiku kostnego. Natomiast w przypadku badania na zwierzętach przeszczepiono komórki DPSC do ciała szklistego szczurów. Zaobserwowano 27-proc. wzrost przeżycia komórek zwojowych po 21 dniach od uszkodzenia nerwu wzrokowego. Natomiast przy użyciu komórek szpikowych notowano tylko 11-proc. wzrost. W porównaniu z komórkami ze szpiku kostnego, komórki zębopochodne indukowały dwukrotnie większą liczbowo regenerację aksonów. We wnioskach zapisano, że komórki DPSC są bardziej odpowiednie do leczenia schorzeń siatkówki niż BMSC.

Rozwój badań nad komórkami macierzystymi nabiera tempa. Szczególnie obiecujące są analizy z wykorzystaniem komórek pochodzenia zębowego, gdyż dają nadzieję, że każda osoba posiadająca choć jeden ząb z żywą i zdrową miazgą nosi w sobie potencjalne ich źródło, które może być pomocne w leczeniu wielu chorób.■