Starsi pacjenci są narażeni na próchnicę korzenia z wielu powodów: recesja dziąseł związana z wiekiem, złe nawyki higieniczne trwające kilkadziesiąt lat (np. traumatyczne szczotkowanie) oraz choroby przyzębia. Od dawna wiadomo, że profilaktyka fluorkowa, profesjonalna i ta stosowana w domu, jest w pewnym stopniu skuteczna, ale powierzchnia korzenia jest chroniona gorzej w porównaniu ze szkliwem.

Ciekawe badanie na ten temat ukazało się w czasopiśmie „Caries Research”, w którym sprawdzano, że pasty o podwyższonej zawartości fluoru (5000 ppm) są bardziej skuteczne w profilaktyce próchnicy korzenia w porównaniu z tymi standardowymi. To randomizowane badanie zostało przeprowadzone w jednym z domów opieki nad osobami starszymi w Danii. Analizowaną grupę pacjentów stanowiło 135 dorosłych z co najmniej dziesięcioma własnymi zębami, z których przynajmniej jeden miał ubytek na powierzchni korzenia. Zakwalifikowani do badania zostali podzieleni na dwie grupy, w zależności od typu stosowanej pasty (1350 ppm F i 5000 ppm F). Opakowania były identyczne i wszyscy używali tego samego typu szczoteczki. Powierzchnie zębów z próchnicą były oceniane w pięciostopniowej skali HS (surface hardness score: ocena 1 – najtwardsza powierzchnia, ocena 5 – najbardziej miękka powierzchnia) trzykrotnie: na początku badania, po trzech i sześciu miesiącach. Przy pierwszym pomiarze obie grupy miały taki sam średni wynik HS wynoszący 3,4. Po półrocznym stosowaniu wyniki były następujące: u pacjentów z grupy stosującej pastę 5000 ppm średni wynik HS spadł do 2,4, a u pozostałych osób (1350 ppm) do 2,8.

We wnioskach zapisano, że stosowanie pasty o wysokiej zawartości fluoru dwa razy dziennie wyraźnie poprawia stan (twardość) zmian próchnicowych na powierzchni korzenia zęba. W komentarzu opublikowanym na łamach czasopisma „Evidence Based Dentistry” zauważono, że zabrakło w nim jakiejkolwiek informacji o działaniach niepożądanych stosowania tak wysokiego stężenia fluoru, nawet jeśli nie wystąpiły one w trakcie tego badania. Jest to szczególnie istotne u osób starszych z ograniczeniami w poruszaniu się, które mogą mieć trudności z płukaniem jamy ustnej i wypluwaniem resztek pasty, co powoduje jej połykanie i może prowadzić do zatrucia fluorem. Mimo to lekarze powinni rozważyć zalecanie pasty o podwyższonej zawartości fluoru u osób z próchnicą korzenia. Warto jednak poinformować pacjenta o możliwej toksyczności i konieczności dokładnego wypłukania ust po jej zastosowaniu. ■