To skomplikowane w leczeniu powikłanie, aby mogło być zakończone sukcesem, wymaga stosowania odpowiednich procedur i materiałów

Podczas leczenia endodontycznego jednymi z trudniejszych powikłań są perforacje, czyli niefizjologiczne (patologiczne lub jatrogenne) połączenia pomiędzy komorą zęba lub światłem kanału korzeniowego a tkankami przyzębia lub jamą ustną.[1,2] Umiejscowienie perforacji może dotyczyć zarówno części koronowej (ścian i dna komory), jak i korzeniowej zęba. W tym drugim przypadku perforacja może wystąpić w odcinku przykomorowym, jak też bardziej niekorzystnie, w dalszej części korzenia.[3] Zaopatrywanie perforacji jest uzależnione zarówno od wielkości, jak i od miejsca, w którym powstał, najgorsze rokowania dotyczą okolicy furkacji u podstawy rozwidlenia korzeni ze względu na bliskość przyczepu łącznotkankowego i rowka dziąsłowego, co może prowadzić do infekcji i odpowiedzi zapalnej w tkankach przyzębia.[3-6]

Przyczyny perforacji zębów

Odpowiedzialne za pojawienie się tych komplikacji są czynniki wpływające na stan twardych tkanek zęba: choroba próchnicowa, procesy resorpcyjne lub czynniki jatrogenne, takie jak niewłaściwie ustawione wiertło w trakcie uzyskiwania dostępu do korony zęba, nadmiernie inwazyjne opracowywanie ujść kanałów, ich nieprawidłowe zlokalizowanie na dnie komory, zbyt duże siły użyte podczas opracowywania, zobliterowane światło komory lub kanałów, a także niestaranna maszynowa preparacja pod wkłady koronowo-korzeniowe (ryc. 1-2).[2,3]

Początkowymi objawami perforacji mogą być: ostry i dotkliwy ból podczas ustalania długości roboczej kanału, nagłe krwawienie, nieprzyjemne doznania smakowe podczas płukania kanałów (np. podchlorynem sodu), niesprecyzowane pomiary długości kanału korzeniowego za pomocą endometru, niewspółmiernie ostry ból podczas wykonywania procedur opracowywania kanału (per via falsa). Pośród późniejszych następstw tego powikłania obserwuje się krwawienie w miejscu perforacji, stan zapalny i obrzęk okolicznych tkanek miękkich oraz utrzymujące się dolegliwości bólowe (ryc. 8).

Skuteczność leczenia perforacji zależy od lokalizacji i rozmiaru uszkodzenia, dostępności oraz szybkości i szczelności zabezpieczenia.[2] Niektórzy autorzy[1,5] uważają, że czas pomiędzy powstaniem perforacji i jej zamknięciem jest jednym z najważniejszych czynników decydujących o skuteczności podjętego leczenia ze względu na możliwość powstania mikroprzecieku lub resorpcji kości. Aby skutecznie zdiagnozować i zabezpieczyć perforację, konieczne jest odpowiednie powiększenie pola operacyjnego. Najbardziej polecana jest praca w mikroskopie, który pozwala na dokładne określenie przebiegu i rozmiarów perforacji oraz na precyzyjne i szczelne jej zamknięcie.[1]