Program edukacyjny

Zwichnięcie całkowite zęba

Lek. dent. Magdalena Kępisty1
Dr n. med. Anna Jurczak2

1Pracownia Stomatologii Dziecięcej Instytutu Stomatologii UJ CM

2Kierownik Pracowni Stomatologii Dziecięcej Instytutu Stomatologii UJ CM

Jak udzielić pierwszej pomocy doraźnej i specjalistycznej

Zwichnięcie całkowite zęba (wybicie zęba, avulsion)

Należy do poważnych urazów zębów i wymaga natychmiastowej interwencji stomatologicznej. AAPD (American Academy of Pediatric Dentistry) definiuje je jako całkowite przemieszczenie zęba poza jego zębodół.[1] Zwichnięcia całkowite stanowią od 0,5 do 16 proc. wszystkich urazowych uszkodzeń zębów stałych.[2,3] Najczęściej dochodzi do wybicia pojedynczego siekacza centralnego szczęki u pacjentów w wieku rozwojowym (7-14 lat), ponieważ zwiększona elastyczność kości sprzyja występowaniu zwichnięć zębów.[4,5,6] Do czynników etiologicznych tego typu urazów zalicza się uprawianie sportów, upadki, wypadki komunikacyjne, a także bójki. Do zwichnięć całkowitych dochodzi dwu-, trzykrotnie częściej u chłopców.[6] Wart odnotowania jest fakt, że badania z ostatnich lat sygnalizują zmniejszanie się różnicy w częstości występowania urazów zębów pomiędzy chłopcami i dziewczętami, co związane jest ze zwiększonym udziałem dziewczynek w zajęciach sportowych oraz ich rosnącą agresją.[7]

W wyniku zwichnięcia całkowitego dochodzi do przerwania więzadeł ozębnej (periodontal ligament – PDL) i pęczka naczyniowo-nerwowego, co powoduje utratę łączności zęba z zębodołem i jego wypadnięcie. Niekiedy ząb może być utrzymywany na miejscu przez tkanki dziąsła i pozornie pozostaje w łączności z zębodołem. Zwichnięcie całkowite jest urazem ciężkim, często powiązane jest z uszkodzeniem okolicznych tkanek miękkich – warg, policzków, niekiedy języka oraz złamaniem kości wyrostka zębodołowego. Z wybiciem zęba mogą współwystępować również różnego rodzaju uszkodzenia zębów sąsiednich. Leczenie zwichnięcia całkowitego polega na jak najszybszym przeprowadzeniu zabiegu replantacji (ponownego umieszczenia zęba w zębodole).

Tylko w nielicznych sytuacjach replantacja jest przeciwwskazana:[1]

  • w przypadku zwichnięcia całkowitego zęba mlecznego (ze względu na duże ryzyko uszkodzenia rozwijającego się zawiązka zęba stałego),[7]
  • przy zaawansowanych zmianach próchnicowych i zaawansowanej chorobie przyzębia zwichniętego całkowicie zęba,
  • u pacjentów z ciężkim niedoborem odporności wrodzonym lub nabytym, np. w wyniku aktywnej chemioterapii, przyjmowania leków immunosupresyjnych po przeszczepach organów,
  • w przypadku innych ciężkich chorób ogólnoustrojowych, które znacznie upośledzają procesy gojenia (np. pacjenci onkologiczni), lub przy występowaniu znacznego ryzyka bakteryjnego zapalenia wsierdzia (np. w ciężkich wrodzonych wadach serca); przed wykonaniem replantacji wskazana jest konsultacja z lekarzem prowadzącym pacjenta (najczęściej pediatrą) w celu upewnienia się co do zasadności i bezpieczeństwa zabiegu.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Jak prawidłowo przeprowadzić zabieg replantacji

Gdy dochodzi do zwichnięcia całkowitego zęba, czynnikiem determinującym rokowanie jest czas, jaki upłynął od urazu do wprowadzenia właściwej terapii. Całkowite gojenie [...]

Instruktaż dla opiekunów

Zarówno pierwszej pomocy, jak i instruktażu należy udzielić według następującego schematu:

Postępowanie w gabinecie stomatologicznym

Dalsze postępowanie terapeutyczne uzależnione jest od stadium rozwojowego uszkodzonego zęba, czasu, jaki upłynął od urazu do zgłoszenia się po pomoc, oraz [...]

Zalecenia dla pacjenta po zabiegu replantacji:

► Unikanie sportów i gier zespołowych.

Podsumowanie

Do sukcesu leczenia zwichnięcia całkowitego zęba przyczynia się nie tylko prawidłowo udzielona po urazie pomoc lekarska, lecz również współpraca pacjenta. Odsetek [...]
Do góry