Przedstawiamy aktualne wytyczne dotyczące osób z grupy ryzyka rozwoju polekowej martwicy kości szczęk

Wstęp

Leki antyresorpcyjne wprowadzono na rynek farmaceutyczny ponad 30 lat temu w celu leczenia osteoporozy oraz przerzutów nowotworowych do kości. W 2003 roku opisano pierwsze przypadki powikłań w postaci martwicy kości po przebytym zabiegu chirurgicznym w obrębie jamy ustnej. Rozwój tak zwanej pobisfosfonianowej martwicy kości szczęk (bisphosphonate related necrosis of the jaws – BRONJ) wiązano z negatywnym wpływem ówcześnie stosowanych leków antyresorpcyjnych – bisfosfonianów (BF). W 2014 roku Amerykańskie Towarzystwo Chirurgów Stomatologicznych i Szczękowo-Twarzowych (AAOMS) wprowadziło zmiany nomenklaturowe i rozszerzyło zakres leków, których stosowanie może sprzyjać rozwojowi martwicy kości szczęk. Oprócz bisfosfonianów wyodrębniono nowe generacje leków, które mogą powodować wymienione powikłania. Ze względu na odmienną farmakokinetykę i mechanizmy działania poszczególnych leków AAOMS obecnie zaleca stosowanie terminu „polekowa martwica kości szczęk” (medication related necrosis of the jaws – MRONJ). Dostępność nowych leków i zmiany w protokołach leczenia wymagają rewizji poglądów na temat profilaktyki i leczenia MRONJ. W niniejszej pracy opisane zostały aktualne wytyczne AAOMS dotyczące postępowania z pacjentami zażywającymi leki antyresorpcyjne i antyangiogenne.

Bisfosfoniany

Bisfosfoniany (BF) to fosforoorganiczne związki chemiczne należące do grupy fosfonianów, mające zdolności chelatowe. Charakteryzują się dużym powinowactwem do kryształów hydroksyapatytu, szczególnie w nowo powstałych miejscach przebudowy tkanki kostnej.

Bisfosfoniany proste (I generacji) wnikają do osteoblastów, gdzie ze względu na podobieństwo do pirofosforanów zostają przekształcone do stabilnego analogu adenozynotrifosforanu. Gromadzące się wewnątrzkomórkowo bisfosfonianowe analogi ATP hamują działanie enzymów odpowiedzialnych za proces resorpcji kości, ostatecznie prowadząc do jej apoptozy.[1-3]

Bisfosfoniany II i III generacji mają w swojej budowie azot, przez co wykazują inny mechanizm działania niż leki pierwszej generacji. Wpływając na proces prenylacji białek, hamują aktywność enzymatyczną i prowadzą do apoptozy komórki.[1]

Współcześnie stosowane są przeważnie BF II i III generacji.

Mają one zastosowanie w terapii przerzutów do kości w przebiegu raka:

• sutka,
• prostaty,
• nerkowokomórkowego,
• szpiczaka mnogiego.
  
  

Ponadto wykorzystywane są w profilaktyce i leczeniu chorób związanych z zaburzeniem gospodarki mineralnej i przebudowy kości: osteopenii, chorobie Pageta, osteoporozie, osteogenesis imperfecta czy dysplazji włóknistej. Bisfosfoniany mogą być podaw...