Odpowiednie przygotowanie stomatologiczne oraz właściwa pielęgnacja w okresie wczesnym i późniejszym po przeszczepieniu zmniejszają ryzyko komplikacji

Transplantacja (przeszczepienie) macierzystych komórek krwiotwórczych jest metodą coraz szerzej stosowaną w leczeniu osób dotkniętych nowotworowymi i nienowotworowymi chorobami układu krwiotwórczego, a także, niekiedy, w terapii guzów litych.[1] Według raportu European Society for Blood and Marrow Transplantation w 2013 roku w Europie przeprowadzono przeszczepienia u 34 809 pacjentów (transplantacje pierwszorazowe), w tym u 19 859 osób (57 proc.) dokonano autotransplantacji, a u 14 950 (43 proc.) allotransplantacji. W Polsce w 2013 roku wykonano 847 autotransplantacji i 493 allotransplantacje w 18 ośrodkach przeszczepowych. Stale rośnie także liczba pacjentów o długim okresie przeżycia po tym zabiegu.[2,3]

W zależności od źródła, z którego pochodzą komórki macierzyste, mamy do czynienia z przeszczepieniem allogenicznym lub autologicznym. O przeszczepieniu allogenicznym (allogeneic hematopoietic cell transplantation – alloHCT) mówimy wówczas, gdy transplantowany materiał pochodzi od dawcy rodzinnego bądź niespokrewnionego. Natomiast przeszczepienie autologiczne (autologic hematopoietic cell transplantation – autoHCT), w ogólnym zarysie, polega na podaniu choremu jego własnych komórek krwiotwórczych (tabela 1).

Wybrane wskazania do transplantacji komórek hematopoezy przedstawiono w tabeli 2.

Procedura transplantacji

Transplantacja komórek krwiotwórczych w ogólnym zarysie polega na:

• pobraniu komórek krwiotwórczych od dawcy,
• ich odpowiednim spreparowaniu poza organizmem,
• przygotowaniu (kondycjonowaniu) biorcy,
• podaniu komórek krwiotwórczych,
• utrzymaniu biorcy przy życiu do czasu podjęcia przez przeszczepione komórki skutecznej czynności krwiotwórczej.[4]

Właściwa procedura transplantacji rozpoczyna się postępowaniem przygotowawczym (kondycjonowaniem) polegającym na włączeniu leczenia antyproliferacyjnego, niekiedy z towarzyszącym napromienianiem całego ciała (total body irradiation – TBI). Chorego poddaje się terapii wysokodawkowej w celu zniszczenia jego układu odpornościowego w stopniu wystarczającym do uniknięcia odrzucenia przeszczepu. Postępowanie to pozwala równocześnie na wytworzenie w szpiku wolnej przestrzeni dla komórek krwiotwórczych dawcy oraz prowadzi do zniszczenia pozostałych komórek nowotworowych w organizmie biorcy. Chemioterapię lub naświetlanie przeprowadza się na 5 do 10 dni przed przeszczepieniem, a następnie choremu zostaje podany materiał komórkowy drogą dożylną. Podstawowym źródłem przeszczepianych komórek krwiotwórczych jest krew szpikowa (bone marrow transplantation – BMT). Komórki progenitorowe można izolować również z krwi obwodowej dawcy po stymulacji czynnikami wzrostu (peripheral blood stem cell transplantation – PBSCT). Źródłem komórek krwiotwórczych może być również krew pępowinowa (umbilical cord blood – UCB), choć ma ona mniejsze znaczenie u osób dorosłych.[4,5]