Program edukacyjny
Leczenie zębów stałych z nieukształtowanym wierzchołkiem korzenia
dr n. med. Irena Zalewska
dr n. med. Ksymena Staroń-Irla
prof. dr hab. n. med. Marta Tanasiewicz
- Omówienie procesu formowania się korzenia i jego wierzchołka
- Przedstawienie metod oraz najczęściej stosowanych materiałów pomocnych przy terapii schorzeń zębów stałych niedojrzałych, z uwzględnieniem ich zalet, wad oraz metodyki
Erupcja zębów stałych nie jest tożsama z zakończeniem ich rozwoju. Bezpośrednio po wyrżnięciu się zęba ukształtowane jest bowiem jedynie ½-¾ długości korzenia. Proces ten musi być więc kontynuowany. Fizjologiczne formowanie się wierzchołków zębów stałych nosi nazwę apeksogenezy i odbywa się dzięki:
- pochewce Hertwiga
- brodawce zębowej
- miazdze
- ozębnej
- cementowi korzeniowemu.
Najwcześniej, bo ok. 9-10 r.ż., czyli mniej więcej 3 lata po erupcji, dochodzi do całkowitego uformowania wierzchołka korzenia w siekaczach żuchwy. W kłach górnych i dolnego łuku proces ten finalizuje się w wieku 13,5 roku, a w drugich zębach trzonowych – ok. 15-16 r.ż. Natomiast trzecie zęby trzonowe kończą apeksogenezę najpóźniej, bo na początku drugiej dekady życia1-4.
Moores, Fanning i Hunt opracowali klasyfikację pozwalającą na ocenę poszczególnych stadiów formowania się korzenia i jego wierzchołka opartą na analizie obrazu radiologicznego zęba (ryc. 1). Zostały w niej wyróżnione następujące stadia:
- Rozwój korzenia:
- Ri – faza początkowa rozwoju korzenia
- R1/4 – powstaje zarys ścian korzenia, korzeń osiąga ¼ końcowej długości
- R1/2 – korzeń osiąga ½ końcowej długości, ściany korzenia rozbieżne (ryc. 2)
- R3/4 – korzeń osiąga ¾ końcowej długości, ściany korzenia równoległe
- Rc – całkowite uformowanie korzenia.
- Formowanie się wierzchołka korzenia:
- A1/2 – wierzchołek w ½ uformowany (ryc. 3)
- Ac – całkowicie zakończony proces wytworzenia fizjologicznego wierzchołka korzenia4,5.
Ze względu na niezakończony rozwój wierzchołka leczenie zębów niedojrzałych może się wiązać z pewnymi trudnościami i być obarczone podwyższonym ryzykiem powikłań.
Główną przyczynę stanów chorobowych miazgi zębów z nieukształtowanym wierzchołkiem korzenia stanowią głębokie ubytki próchnicowe zębów bocznych, natomiast drugą w kolejności są ostre urazy mechaniczne w obrębie zębów przednich szczęk6,7.
Podczas planowania odpowiedniej metody leczenia należy brać pod uwagę:
- rozległość i głębokość ubytku próchnicowego
- możliwość zapewnienia właściwej odbudowy korony
- celowość utrzymania zęba w jamie ustnej w aspekcie długoterminowym i ortodontycznym
- etap, na jakim znajduje się rozwój korzenia.
Rokowanie jest tym lepsze, im bardziej zaawansowane było stadium rozwoju korzenia w momencie podjęcia leczenia. Jedną z kluczowych kwestii mających wpływ na dobór optymalnej metody leczenia zębów niedojrzałych jest współpraca z pacjentem4,6,8.
