W ostatnim artykule skoncentrowaliśmy się na modelu kompetencji komunikacyjnej („Co to jest kompetentna komunikacja?” Stomatologia po Dyplomie 6/2022). Opowiadaliśmy o tym, jakie warunki muszą zostać spełnione, aby komunikować się kompetentnie, a więc w podejmowanych działaniach być zarówno skutecznym, jak i stosownym. Zachęcaliśmy do tego, aby przyjrzeć się własnym umiejętnościom i w przypadku komunikacyjnych niepowodzeń, które są nieuniknione, zidentyfikować obszary wymagające dopracowania. Zaproponowany model był prosty, przejrzysty i łatwy do zastosowania. Podobnie będzie w przypadku teorii, którą chcemy omówić w niniejszym artykule. Pozostając w tematyce komunikacji międzyludzkiej, spojrzymy na nią z perspektywy Analizy Transakcyjnej. Wbrew swojej nazwie, która może brzmieć skomplikowanie, to bardzo przejrzysta teoria i – jak zauważamy podczas naszych szkoleń – wzbudza duże zainteresowanie.

Analiza Transakcyjna Erica Berne’a

Czym jest Analiza Transakcyjna? Jej twórca, amerykański psychiatra Eric Berne, w latach 60. XX w. zaproponował ją jako metodę badania komunikacji. Dziś jest to koncepcja psychologiczna, w której skład wchodzi zarówno teoria osobowości, jak i teoria komunikacji. Na podstawie Analizy Transakcyjnej (AT, skrótu tego będziemy używali w dalszej części artykułu) stworzono różne techniki i metody, które skutecznie wykorzystuje się m.in. w psychoterapii, a Międzynarodowe Towarzystwo Analizy Transakcyjnej nazywa ją wprost „systemem psychoterapii”¹. Jak wspominaliśmy, teoria ta jest przejrzysta, a Berne dbał o to, aby zarówno język, jak i główne założenia były przystępne i łatwe w zastosowaniu. Zanim opiszemy AT i ukażemy jej praktyczne znaczenie w codziennej komunikacji, winni jesteśmy czytelnikom pewne uwagi. O ile cechuje się prostotą, to jednak AT jest obszernym materiałem, którego nie sposób streścić w jednym artykule. Wybraliśmy więc podstawowe zagadnienia, które z jednej strony pozwolą czytelnikom na przyjrzenie się własnej komunikacji, a z drugiej – może rozbudzą ich ciekawość, aby pogłębić swoją wiedzę, sięgając do innych źródeł. Z naszego doświadczenia wynika, że właśnie taki materiał jest najbardziej praktyczny z punktu widzenia komunikacji z pacjentem i wewnątrz zespołu.