W miarę starzenia się zmiany w zdrowiu i stylu życia mogą znacząco wpływać na stan jamy ustnej. Dbałość o zdrowie jamy ustnej i uzębienie to kluczowy aspekt zdrowia ogólnego, szczególnie w przypadku osób starszych. Wraz z wiekiem zdrowie jamy ustnej może się pogarszać z powodu różnych czynników, takich jak zmniejszenie produkcji śliny, zmiany hormonalne, choroby przewlekłe oraz przyjmowanie wielu leków, a także zmiany w stylu życia i pogorszenie zdolności manualnych, a w ich konsekwencji słabsza domowa higiena jamy ustnej. Właściwa higiena jamy ustnej i dbanie o uzębienie mają fundamentalne znaczenie dla zapobiegania problemom zdrowotnym i utrzymania wysokiej jakości życia osób starszych. Niniejszy artykuł omawia szczegółowo wszystkie aspekty związane z dbaniem o jamę ustną w podeszłym wieku, a także wskazuje, jakie kroki można podjąć, aby utrzymać zdrowe zęby i przyzębie przez całe życie.

Zmiany w jamie ustnej związane z wiekiem

Wraz z wiekiem w organizmie ludzkim dochodzi do wielu przemian, które mogą wpływać na stan zdrowia jamy ustnej.

Zmniejszona produkcja śliny

Jedną z częstych zmian związanych z wiekiem jest zmniejszona produkcja śliny, co może prowadzić do suchości w jamie ustnej, znanej również jako kserostomia. Ślina odgrywa kluczową rolę w neutralizowaniu kwasów i zwalczaniu bakterii, które mogą powodować próchnicę i choroby dziąseł¹. Brak wystarczającej ilości śliny może prowadzić do zwiększonego ryzyka próchnicy, infekcji grzybiczych oraz trudności w przeżuwaniu i połykaniu pokarmów². Kserostomii sprzyja palenie papierosów oraz używanie produktów z alkoholem (np. płukanki do jamy ustnej). Jest też często związana z terapią chorób nowotworowych, które pojawiają się u osób starszych. Zarówno chemio-, jak i radioterapia prowadzą do zaburzeń wydzielania śliny³. Osoba starsza borykająca się z takim problemem powinna uzyskać komplet informacji, jak sobie z nim radzić − od bieżącego dostarczania organizmowi odpowiedniej ilości wody po używanie specjalistycznych, coraz bardziej dostępnych na rynku preparatów. Wśród produktów dla osób z kserostomią mamy do wyboru zarówno specjalistyczne pasty i płukanki, jak i tzw. substytuty śliny − żele lub spraye, których używa się dla nawilżenia powierzchni bądź pobudzenia ślinianek do produkcji śliny. Ważne jest odpowiednie zdiagnozowanie pacjenta i udzielenie mu stosownego instruktażu. Dobrym sposobem diagnozowania kserostomii jest weryfikacja, czy błona śluzowa jamy ustnej przykleja się np. do lusterka stomatologicznego. Jeśli taki test wypadł pozytywnie, oznacza to zbyt niski poziom produkcji śliny.