Resorpcja przyszyjkowa (ECR – external cervical resorption) lub inaczej określana, ze względu na agresywny przebieg, jako inwazyjna resopcja przyszyjkowa (ICR − invasive cervical resorption) to forma resorpcji zewnętrznej, która charakteryzuje się postępującym uszkodzeniem struktury zęba.

Po raz pierwszy pojęcie resorpcji zostało wprowadzone do literatury stomatologicznej w 1979 r. pod nazwą inwazyjna resorpcja korzenia szyjki (ICRR – invasive cervical root resorption) i początkowo była związana z zewnętrzną resorpcją w zębach bezmiazgowych w wyniku działania rodników hydroksylowych stosowanych w celu wybielania zębów po leczeniu endodontycznym¹. Od tego czasu ICRR stała się poważnym wyzwaniem w dziedzinie endodoncji i kompleksowej opieki stomatologicznej. Jej obraz kliniczny charakteryzuje się często bezobjawowym, ale agresywnym niszczeniem tkanek zęba zlokalizowanych przyszyjkowo. Pomimo tak długiej historii resorpcji, dokładna etiologia tej patologii nadal jest nieznana. Jej występowanie wiąże się z wieloma czynnikami predysponującymi, w tym urazem, leczeniem ortodontycznym oraz interwencjami chirurgicznymi w okolicy szyjki zęba².

Inwazyjna resorpcja przyszyjkowa pojawia się zawsze w miejscu uszkodzenia przyczepu nabłonkowego i powstania kieszonki przyzębnej. Kluczową rolę w jej rozwoju odgrywają wielojądrowe komórki olbrzymie, które, wydzielając enzymy, powodują utratę zmineralizowanych tkanek zęba. W zależności od tkanki docelowej, która ulega resorpcji, określane są one mianem odontoklastów, cementoklastów lub osteoklastów. Znaczącą rolę w procesie powstawania komórek klastycznych przypisuje się cytokinom. Badania naukowe wykazały, że istotne znaczenie w tym procesie ma interleukina 1β.

Resorpcja przyszyjkowa to złożony proces patologiczny, wymagający specjalistycznej wiedzy lekarzy dentystów, koniecznej do przeprowadzenia skutecznego, kompleksowego leczenia.

Etiologia i patogeneza

Wśród najczęstszych przyczyn resorpcji wymieniane są urazy mechaniczne, leczenie ortodontyczne, periodontologiczne zabiegi chirurgiczne oraz parafunkcje. Punktem wyjścia resorpcji jest uszkodzenie przyczepu nabłonkowego, które może mieć charakter jatrogenny, czyli być wynikiem działań stomatologicznych. Zbyt agresywne leczenie chorób przyzębia (np. nieprawidłowe użycie skalera), błędy w trakcie stosowania materiałów stomatologicznych (np. zbyt długie trawienie okolicy przyszyjkowej kwasem ortofosforowym) również mogą być przyczyną ECR.