Klasyfikacja

Do zaburzeń z grupy nadmiernej senności należą:

• narkolepsja typu 1
• narkolepsja typu 2
• hipersomnia idiopatyczna
• zespół Kleinego-Levina
• hipersomnia związana z chorobami somatycznymi
• hipersomnia wynikająca ze stosowania leków lub innych substancji
• hipersomnia towarzysząca zaburzeniom psychicznym
• zespół niedoboru snu.

Ta grupa zaburzeń charakteryzuje się nadmierną sennością w ciągu dnia, która nie jest spowodowana zaburzeniem przebiegu snu nocnego ani zaburzeniem rytmów okołodobowych. Należy zaznaczyć, że nadmierna senność jako dolegliwość najczęściej ma charakter wtórny. Senność w ciągu dnia polega na niemożności czuwania w trakcie podstawowej dziennej aktywności, co skutkuje niepohamowaną potrzebą snu albo niezamierzonym zapadnięciem w senność lub sen.

Wariantem normy jest fizjologiczna potrzeba długiego snu (tzw. long-sleeper).

Objawy

U dzieci nadmierna senność objawia się nadmiernie długim snem nocnym albo nawrotem dziennych drzemek.

Do dziennych objawów należą:

• zaburzenia uwagi
• labilność emocjonalna
• zachowania hiperaktywne (szczególnie u młodszych dzieci)
• apatia
• problemy w nauce.

Rodzice, nauczyciele i lekarze mogą przeoczyć nadmierną senność dziecka w ciągu dnia – senne dziecko często jest postrzegane jako leniwe i może być obiektem negatywnych komentarzy. Dolegliwość budzi niepokój dopiero wtedy, gdy powoduje zaburzenia nastroju, zachowania lub problemy w nauce. Badania ujawniają depresyjny nastrój oraz obniżoną jakość życia dzieci cierpiących na nadmierną senność. Trudno dokładnie określić, czy te zaburzenia są bezpośrednim skutkiem nadmiernej senności w ciągu dnia, zakłócenia snu nocnego czy obu równocześnie.

Powikłania

Wśród powikłań wymienia się zwiększenie ryzyka wypadków (w domu, szkole lub pracy, na drodze) i wycofanie społeczne.

Epidemiologia

Nadmierna senność w ciągu dnia zwiększa się z wiekiem – od 4% przed okresem dojrzewania do niemalże 20% wśród uczniów liceum. Należy przypomnieć, że w większości przypadków ma ona charakter wtórny (szczególnie z powodu zbyt małej ilości snu). Częstość występowania poszczególnych jednostek należących do tej grupy zaburzeń, jeżeli jest znana, została opisana przy konkretnych jednostkach chorobowych.

Ponieważ nadmierna senność jest przewlekłym problemem, zanim zostanie postawiona diagnoza, powinny minąć co najmniej 3 miesiące od pojawienia się dolegliwości.

Diagnostyka

Wywiad

W procesie diagnostycznym podstawą jest wywiad:

• ocena całkowitej ilości snu
• stwierdzenie, czy nadmierna senność rzeczywiście istnieje
• czy senność ma charakter przewlekły, czy epizodyczny
• identyfikacja różnych czynników związanych z nadmierną sennością bądź ją wywołujących
• identyfikacja innych towarzyszących zaburzeń snu.