Definicja

Bezsenność to stan przetrwałych trudności z zasypianiem, utrzymaniem ciągłości snu, zbyt krótkim czasem snu i/lub złą jakością snu, pomimo warunków i adekwatnego czasu przeznaczonego na sen, który powoduje gorsze funkcjonowanie w ciągu dnia. Nieleczona bezsenność może prowadzić do licznych problemów natury somatycznej, psychicznej oraz społecznej (szerzej omówiono je w rozdziale „Fizjologia snu”).

Klasyfikacja

Bezsenność rozpoznajemy u dzieci, u których stwierdzimy trudności z zasypianiem i/lub utrzymaniem ciągłości snu, zbyt wczesne budzenie się, opór przed kładzeniem się do łóżka lub problemy z zasypianiem bez udziału opiekunów (kryterium A) występujące co najmniej 3 razy w tygodniu (kryterium D). Trudności te skutkują w ciągu dnia przemęczeniem, zaburzeniami koncentracji, uwagi, pamięci, upośledzają funkcjonowanie społeczne, rodzinne, szkolne, prowadzą do drażliwości, labilności nastroju, trudności behawioralnych, braku motywacji, senności. Pacjent lub rodzice mogą zgłaszać zwiększoną częstość błędów lub wypadków oraz niepokój związany z problemami dziecka ze snem (kryterium B). Trudności ze snem nie mogą być spowodowane wyłącznie brakiem warunków sprzyjających spaniu lub nieadekwatnym czasem przeznaczonym na sen (kryterium C) i nie można ich wyjaśnić innymi zaburzeniami snu (kryterium F).

Wg trzeciej edycji Międzynarodowej Klasyfikacji Zaburzeń Snu (ICSD III – International Classification of Sleep Disorders III) bezsenność dzielimy na podstawie kryterium czasowego (kryterium E). Bezsenność przewlekłą stwierdzamy, gdy bezsenność trwa ponad 3 miesiące, a bezsenność krótkotrwałą, gdy czas trwania objawów wynosi mniej niż 3 miesiące. Bezsenność innego typu rozpoznajemy w przypadku, gdy zgłaszane problemy nie spełniają jednego z powyższych kryteriów, np. rodzice mają nierealistyczne oczekiwania co do długości snu dziecka lub w przypadku dzieci śpiących krótko, które dobrze funkcjonują w ciągu dnia.

Bezsenność może być problemem izolowanym lub współwystępować z chorobami somatycznymi, psychicznymi lub być skutkiem używania leków bądź substancji psychoaktywnych.

W drugiej edycji klasyfikacji (ICSD II) podział wskazywał na przyczyny bezsenności, ale ze względu na częste występowanie wielu przyczyn jednocześnie odstąpiono od tej formuły.

Etiologia

U większości pacjentów u podłoża bezsenności leży więcej niż jedna przyczyna. Rozważając źródło problemu, po pierwsze, należy wziąć pod uwagę choroby przewlekłe dziecka. W wielu schorzeniach somatycznych występują problemy ze snem będące następstw...