Zastosowanie cefiksymu w zakażeniach dolnych dróg oddechowych

dr n. med. Michał Zieliński1
prof. dr hab. n. med. Jerzy Kozielski2

1Katedra i Klinika Chorób Płuc i Gruźlicy, Wydział Nauk Medycznych w Zabrzu, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach

2Wojewódzka Poradnia Chorób Płuc i Gruźlicy, Katowice

  • Najistotniejsze zakażenia dolnych dróg oddechowych: zapalenia płuc, infekcyjne zaostrzenia przewlekłej obturacyjnej choroby płuc i ostre bakteryjne zapalenia oskrzeli, w tym u pacjentów z rozstrzeniami oskrzeli – etiologia i terapia
  • Charakterystyka cefiksymu jako leku i antybiotyku oraz jego miejsce w terapii zakażeń dolnych dróg oddechowych

Zakażenia dolnych dróg oddechowych

Dolne drogi oddechowe są częścią układu oddechowego znajdującą się poniżej fałdów głosowych. W warunkach fizjologicznych ta część układu oddechowego jest jałowa. Mimo że mikroaspiracje zdarzają się relatywnie często, zwłaszcza podczas snu, bardzo rzadko na ich skutek rozwija się zapalenie. Jeśli natomiast występują zaburzenia naturalnych procesów obronnych ustroju wynikające z innych chorób (np. cukrzyca, zachłyśnięcie, obecność procesu nowotworowego), może dojść do inwazji przez drobnoustroje dolnej części dróg oddechowych, ich namnażania, uszkodzenia struktur układu oddechowego i w konsekwencji do rozwoju infekcyjnego zapalenia1.
Zapalenia układu oddechowego są jedną z najczęstszych przyczyn zwracania się po ambulatoryjną pomoc lekarską. Podstawową przyczynę ostrych zakażeń układu oddechowego, głównie górnych dróg oddechowych, stanowią wirusy. Uszkodzenie struktury i funkcji nabłonka układu oddechowego, następujące po infekcji wirusowej, toruje drogę do rozwoju infekcji bakteryjnych2. Z punktu widzenia epidemiologii i potencjalnych powikłań najistotniejszymi zakażeniami dolnych dróg oddechowych są zapalenia płuc, infekcyjne zaostrzenia przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP) i ostre bakteryjne zapalenia oskrzeli, w tym u pacjentów z rozstrzeniami oskrzeli1,3.
Etiologia infekcji bakteryjnych płuc zależy od wieku chorego, ale też wpływa na nią szereg chorób współistniejących i ewentualnych trwałych zmian w zakresie anatomii i funkcji układu oddechowego, takich jak obecność przewlekłego zapalenia oskrzeli (np. w przebiegu POChP) czy rozstrzeni oskrzeli. Etiologia zapalenia płuc zależy również od okoliczności, w których doszło do zakażenia. Z tego powodu podstawową klasyfikacją zapaleń płuc jest podział na zapalenie płuc pozaszpitalne i szpitalne. Czasami używa się dodatkowo pojęcia „zapalenie płuc wywołane przez atypowe drobnoustroje” i rozumie się przez nie te zapalenia, w przypadku których czynnikiem etiologicznym są Mycoplasma pneumoniae, Chlamydophila pneumoniae, Chlamydophila psittaci, Coxiella burnetii oraz Legionella pneumophila. W niektórych wytycznych dotyczących infekcji płucnych (np. British Thoracic Society) traktuje się zapalenie płuc powodowane przez L. pneumophila jako zupełnie odrębną jednostkę4. Określenie „atypowe” wynika z odmiennej prezentacji klinicznej choroby oraz z braku technicznych możliwości hodowli wywołującej ją drobnoustrojów w momencie powstania nazwy.
Dodatkowo w ramach szpitalnego zapalenia płuc wyróżnia się respiratorowe zapalenie płuc (VAP – ventilator-associated pneumonia) oraz zapalenie płuc związane z kontaktem ze służbą zdrowia (HCAP – healthcare-associated pneumonia). HCAP jest szeroką kategorią, obejmującą m.in. osoby stosujące do 30 dni wstecz antybiotyk, osoby przebywające w domu opieki lub poddawane chemioterapii. Ponieważ jednak najnowsze badania wskazują, że nie dochodzi u tych osób do istotnego wzrostu ryzyka zakażenia drobnoustrojami wielolekoopornymi, kategoria ta nie została uwzględniona w najnowszych wytycznych Infectious Diseases Society of America (IDSA) ani American Thoracic Society (ATS)5,6. Ponadto we wspomnianych wytycznych wydzielono z definicji szpitalnego zapalenia płuc pacjentów zaintubowanych w chwili przyjęcia. W tabeli 1 zebrano podstawowe definicje odnoszące się do zapaleń płuc.
Mimo że liczne patogeny mogą być przyczyną pozaszpitalnego zapalenia płuc, z praktycznego punktu widzenia istotne są tylko te najczęściej występujące. Wyjąwszy zapalenia płuc o etiologii SARS-CoV-2 (severe acute respiratory syndrome coronavirus 2), u pacjentów ambulatoryjnych dominuje kilka grup czynników etiologicznych: Streptococcus pneumoniae, M. pneumoniae, Haemophilus influenzae oraz wirusy oddechowe, głównie wirusy grypy A i B4,7. Donoszono o zmianach w etiologii zależnie od położenia geograficznego, ale brak jest tego typu obserwacji dla Polski4,8. Istnieją też pewne różnice związane z chorobami współistniejącymi. Wśród pacjentów z cukrzycą częstym czynnikiem etiologicznym jest S. pneumoniae9. Dane dotyczące podgrupy pacjentów z POChP nie są jednoznaczne: opisuje się podobny rozkład częstości izolacji patogenów jak w populacji ogólnej, ale istnieją też badania wskazujące na wyższy udział S. pneumoniae, Pseudomonas aeruginosa oraz Enterobacteriaceae9,10.
Analizując szpitalne zapalenia płuc, warto ze względów praktycznych podzielić je według kryterium czasu trwania hospitalizacji. W przypadku pacjentów przebywających w szpitalu krótko (proponuje się punkt odcięcia 4 dni) etiologia i w konsekwencji schemat postępowania oraz terapii nie różnią się znacząco od etiologii pozaszpitalnych zapaleń płuc. U osób hospitalizowanych dłużej zaczyna dominować grupa drobnoustrojów szpitalnych o zaznaczonej wielolekooporności, w tym: Enterobacteriaceae produkujące β-laktamazy o rozszerzonym spektrum działania (ESBL – extended-spectrum beta-lactamases), P. aeruginosa, Staphylococcus aureus, głównie szczepy metycylinooporne (MRSA – methicillin-resistant Staphylococcus aureus), Acinetobacter. Do 1/5 przypadków stanowią zapalenia płuc o mieszanej etiologii, wywołane przez więcej niż 1 drobnoustrój11.
Pacjenci, u których rozwinęło się respiratorowe zapalenie płuc, są grupą cechującą się najgorszym rokowaniem. Najczęstsze patogeny wykrywane w materiale chorych z tej grupy obejmują: P. aeruginosa, S. aureus, Escherichia coli, Enterobacter, H. influenzae, Klebsiella pneumoniae, Acinetobacter i Stenotrophomonas maltophilia12.
Kolejną kategorię zapaleń dolnych dróg oddechowych stanowią infekcyjne zaostrzenia POChP. Według definicji Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD) zaostrzenie POChP jest ostrym pogorszeniem objawów oddechowych w przebiegu choroby, wymagającym dołączenia dodatkowej metody leczenia do istniejącej terapii; praktycznie oznacza to modyfikację farmakoterapii13. Najważniejszymi czynnikami wpływającymi na rozwój zaostrzenia POChP są infekcje wirusowe oraz bakteryjne, ale w ostatnim czasie coraz większą wagę przykłada się do nieinfekcyjnych czynników, takich jak wzrost stężenia zanieczyszczeń powietrza14. Konieczność zastosowania antybiotyków w zaostrzeniach POChP pozostaje kontrowersyjna, zwłaszcza w kontekście narastającej oporności drobnoustrojów i braku nowych antybiotyków. Wśród objawów obecnych w zaostrzeniach POChP wymienia się narastanie duszności, wzrost ilości odksztuszanej plwociny oraz zmianę jej charakteru na ropny. Dostępne dane wskazują, że ostatni symptom – ropny charakter plwociny – jest najbardziej czułym (94,4%) i specyficznym (52%) objawem świadczącym o zwiększonej ilości bakterii w drogach oddechowych, a tym samym wskazującym na konieczność włączenia antybiotykoterapii15.
Najczęstszymi patogenami powodującymi infekcyjne zaostrzenie POChP są H. influenzae, S. pneumoniae oraz Moraxella catarrhalis16. Dodatkowo wyróżnia się grupę pacjentów z POChP po przebytej niedawno hospitalizacji, antybiotykoterapii co najmniej 4 razy w roku, z ciężkim zaostrzeniem lub mikrobiologicznymi wynikami potwierdzającymi nosicielstwo albo wcześniejsze zaostrzenie powodowane przez P. aeruginosa. W tej grupie częstym patogenem prowadzącym do zaostrzeń jest P. aeruginosa16.
Wśród ostrych infekcyjnych zapaleń oskrzeli doniosłą klinicznie rolę odgrywają zapalenia u pacjentów z rozstrzeniami oskrzeli. Wynika to z uszkodzenia struktury anatomicznej, jak również z nosicielstwa lekoopornych patogenów w tej grupie chorych17. Oprócz terapii zaostrzeń u pacjentów z rozstrzeniami oskrzeli należy rozważyć obecność wskazań do długotrwałej (>3 miesięcy) antybiotykoterapii. Leczeniem tym z jednej strony chce się uzyskać eradykację nosicielstwa patogenów, z drugiej – istotny jest efekt immunomodulacyjny niektórych grup leków17.
W związku z pandemią COVID-19 (coronavirus disease 2019) pojawia się istotne pytanie kliniczne o znaczenie antybiotyków w terapii zakażenia SARS-CoV-2. Klasa makrolidów oprócz działania przeciwdrobnoustrojowego wykazuje również właściwości immunomodulujące. U pacjentów z COVID-19 o najcięższym przebiegu obserwuje się niekontrolowaną reakcję zapalną – burzę cytokinową. Teoretycznie jest to podstawa do zastosowania makrolidów w COVID-19, ale w tej chwili brakuje silnych danych pozwalających na rekomendację tego postępowania18. Druga przesłanka teoretyczna wynika z torowania drogi infekcjom bakteryjnym przez wcześniejsze uszkodzenie na tle infekcji wirusowej. Dostępne dane dotyczące koinfekcji w momencie rozpoznania COVID-19, jak również nadkażeń w trakcie hospitalizacji, wskazują na marginalną rolę mieszanych zakażeń (SARS-CoV-2 i bakterie) w tej grupie pacjentów19. Niemniej koinfekcje i nadkażenia najczęściej obserwowano u chorych z najcięższym przebiegiem, u których hospitalizacja kończyła się zgonem. Dane te potwierdzają konieczność poszukiwania mieszanych zakażeń u pacjentów z COVID-19, zwłaszcza tych z najcięższym przebiegiem choroby, i następnie adekwatnej antybiotykoterapii20.

Terapia zapaleń płuc

Według wytycznych Narodowego Programu Ochrony Antybiotyków z 2016 r. podstawowymi lekami stosowanymi w pozaszpitalnym zapaleniu płuc są amoksycylina i ampicylina. W przypadkach o umiarkowanym przebiegu należy podać amoksycylinę z kwasem klawulanowym, w przypadkach ciężkich – ceftriakson lub cefotaksym w skojarzeniu z makrolidem. Modyfikacja postępowania zależy od ewentualnej oporności na terapię pierwszego rzutu i występowania nadwrażliwości na leki. Leczenie drugiego rzutu stanowią cefalosporyny III generacji. W przypadku reakcji uczuleniowej typu opóźnionego w pierwszej linii należy zastosować cefalosporynę III generacji, a w przypadku reakcji typu natychmiastowego podaje się makrolid21. Dołączenie makrolidu do antybiotyku β-laktamowego wynika z aktywności wobec niektórych szczepów S. pneumoniae, a także z oporności patogenów atypowych na antybiotyki β-laktamowe22.

Terapia zaostrzeń infekcyjnych POChP

Jak wspomniano wyżej, podstawowym objawem wskazującym na konieczność włączenia antybiotykoterapii w zaostrzeniu POChP jest zmiana charakteru odksztuszanej plwociny na ropny. Według wytycznych GOLD lekami pierwszego rzutu w infekcyjnym zaostrzeniu POChP bez ryzyka zakażenia P. aeruginosa są aminopenicylina z kwasem klawulanowym, makrolid lub tetracyklina16. Wybór konkretnego antybiotyku powinien być oparty na lokalnych danych dotyczących antybiotykooporności. W polskich warunkach nie zaleca się leczenia tetracykliną z uwagi na oporność na tę grupę antybiotyków16. U pacjentów z grupy ryzyka zaostrzenia na tle zakażenia P. aeruginosa doustnym lekiem pierwszego wyboru jest cyprofloksacyna, w przypadku konieczności terapii pozajelitowej (np. niemożność przyjmowania pokarmów doustnie) należy zastosować cyprofloksacynę doustną lub cefalosporynę aktywną wobec P. aeruginosa16,17.

Terapia ostrych zapaleń oskrzeli i przewlekła antybiotykoterapia w rozstrzeniach oskrzeli

Dostępne dane są niewystarczające do wydania rekomendacji dotyczącej leczenia antybiotykami w ogólnej populacji pacjentów z zaostrzeniem rozstrzeni oskrzeli. Wybór pierwszego antybiotyku powinien opierać się na zleconych wcześniej wynikach badań mikrobiologicznych; w miarę możliwości przed pierwszym podaniem antybiotyku należy zabezpieczyć materiał do badania mikrobiologicznego. Terapia powinna trwać 14 dni, krótsza może być rozważana co najwyżej w grupie pacjentów z rozstrzeniami o nieznacznym nasileniu i bez infekcji P. aeruginosa17.
W terapii przewlekłej rozstrzeni oskrzeli wyróżnia się 2 grupy pacjentów: z udowodnioną kolonizacją P. aeruginosa i bez tej kolonizacji. U skolonizowanych pacjentów rekomenduje się zastosowanie wziewnych postaci kolistyny lub gentamycyny. Pacjentom z częstymi zaostrzeniami lub nietolerującym terapii wziewnej można podać makrolidy: azytromycynę lub erytromycynę. Makrolidy to leki rekomendowane w pierwszej linii dla pacjentów bez kolonizacji P. aeruginosa. Alternatywę dla nich stanowi wziewna gentamycyna, a u pacjentów nietolerujących leczenia albo u tych, u których jest ona nieskuteczna – doksycyklina17.

Charakterystyka cefiksymu jako leku i antybiotyku

Cefiksym to antybiotyk β-laktamowy z grupy cefalosporyn III generacji. Są to antybiotyki bakteriobójcze, których mechanizm działania polega na hamowaniu trzeciego etapu syntezy bakteryjnej ściany komórkowej. W ten sposób zostaje przesunięta równowaga pomiędzy wytwarzaniem nowych elementów błony komórkowej a jej rozkładem przez obecne w komórce bakteryjnej enzymy lityczne – autolizyny. Prowadzi to ostatecznie do lizy komórki bakteryjnej23,24. Cała grupa cefalosporyn dzieli się na 5 generacji substancji farmaceutycznych, jednak nie istnieją ścisłe zasady przyporządkowywania leków z tej grupy do konkretnej generacji. Generacje IV i V to leki podawane wyłącznie dożylnie, a w pozostałych generacjach dostępne są leki możliwe do podania drogą doustną25.
Atutem cefiksymu, wynikającym z jego farmakokinetyki i eliminacji, jest możliwość podania w jednej dawce dobowej 400 mg w dorosłej populacji, przy czym w przypadku takiej konieczności dawkę można podzielić na 2 części podawane co 12 h. W populacji pediatrycznej dawkowanie wynosi 8 mg/kg m.c. Po podaniu doustnym lek ma dostępność biologiczną rzędu 40-50%, w osoczu wiąże się z albuminami w 70%26. Opisane wyżej dawkowanie doustne odpowiada szczytowemu stężeniu w surowicy wynoszącemu 4,4 mg/l, osiąganemu po 4 h od podania23. Podanie z pokarmem nie zmniejsza szczytowego stężenia, ale opóźnia jego osiągnięcie o ok. 0,8 h24. Jednocześnie za wrażliwe lub częściowo wrażliwe na cefiksym bakterie uznaje się te, dla których minimalne stężenie hamujące (MIC – minimum inhibitory concentration) wynosi odpowiednio <1 mg/l i 1-2 mg/l27. Wykazano, że czas, w którym stężenie cefiksymu w osoczu przekracza MIC, najlepiej koreluje ze skutecznością terapii26. W praktyce klinicznej podanie cefiksymu 2 × dziennie w dawce 200 mg pozwalało na uzyskanie czasu powyżej MIC wynoszącego co najmniej 21 h w ciągu 24 h dla 11 z 17 badanych bakterii, w tym dla S. pneumoniae, H. influenzae, M. catarrhalis28. Wszystkie cefalosporyny zaliczane do cefalosporyn III generacji mają niższe stężenia hamujące niż cefalosporyny II generacji dla H. influenzae, M. catarrhalis, E. coli, K. pneumoniae i Proteus mirabilis. Selekcja szczepów opornych na antybiotyki dokonuje się w wyniku ekspozycji drobnoustroju na dany lek. Cefiksym jest krótko dostępny w Polsce, zatem można spodziewać się mniejszego rozpowszechnienia oporności na ten antybiotyk wśród bakterii29.
W związku z rosnącą opornością drobnoustrojów na stosowane leki oprócz potencjalnego zakresu działania ważnym aspektem jest zdolność leku do indukcji oporności i jego odporność na istniejące mechanizmy obronne bakterii. W przypadku cefiksymu udowodniono niewrażliwość na hydrolityczne działanie β-laktamaz wytwarzanych przez Neisseria gonorrhoeae, H. influenzae i M. catarrhalis30,31. Pod względem częstości działań niepożądanych cefiksym nie różni się znacząco od innych cefalosporyn. Zazwyczaj sprowadzają się one do zmian skórnych oraz podrażnienia śluzówki przewodu pokarmowego, nie ma natomiast działań niepożądanych specyficznych dla cefiksymu24,32,33.
Cefiksym nie jest metabolizowany w wątrobie, dlatego uszkodzenie tego narządu nie wpływa w istotny sposób na farmakokinetykę leku24. Lek eliminowany jest w postaci niezmienionej przez nerki, dlatego w przypadku uszkodzenia nerek wzrasta czas jego półtrwania w surowicy z 4,4 h do 6,4 h przy współczynniku przesączania kłębuszkowego (GFR – glomerular filtration rate) 20-40 ml/min oraz do 11,5 h przy GFR 5-20 ml/min34. W praktyce oznacza to zmniejszenie dawki o 1/3 w przypadku GFR 20-40 ml/min oraz redukcję o połowę przy GFR 5-20 ml/min. Dializa otrzewnowa i hemodializa nie wpływają w istotny sposób na zmianę stężenia i farmakokinetyki cefiksymu u ludzi24.

Miejsce cefiksymu w terapii
W wytycznych Narodowego Programu Ochrony Antybiotyków w terapii dróg oddechowych do cefalosporyn III generacji zaliczane są ceftriakson lub cefotaksym, natomiast w „Przewodniku antybiotykoterapii” w wydaniu z 2021 r. uznaje się cefiksym za lek pierwszego rzutu w terapii pozaszpitalnego zapalenia płuc. Dodatkowo, jeśli zidentyfikowano czynnik etiologiczny, jest to lek do terapii zakażeń dróg oddechowych o etiologii M. catarrhalis oraz K. pneumoniae21,35.
W badaniach klinicznych zastosowanie cefiksymu wiązało się również z trwałą poprawą w zakresie dolegliwości związanych z infekcją dróg oddechowych przy obecnych tylko nieznacznych działaniach niepożądanych. Najczęściej były to ostry nieżyt przewodu pokarmowego oraz wysypka skórna32,33. W porównaniu z antybiotykiem makrolidowym, roksytromycyną, cefiksym wykazuje podobną skuteczność w terapii infekcji oraz zbliżony profil bezpieczeństwa24,32.

Podsumowanie
Cefiksym jest antybiotykiem z grupy cefalosporyn. Cechuje się dobrą wchłanialnością, niezależną od przyjmowanych pokarmów po podaniu doustnym, i relatywnie długim czasem półtrwania we krwi. Szerokie spektrum działania, dobry profil bezpieczeństwa oraz niezależność farmakokinetyki od stopnia wydolności wątroby sprawiają, że stanowi on istotną opcję terapeutyczną w niepowikłanych zakażeniach dolnych dróg oddechowych.

Adres do korespondencji:
dr n. med. Michał Zieliński
Katedra i Klinika Chorób Płuc i Gruźlicy, Wydział Nauk Medycznych w Zabrzu, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
ul. Ks. Koziołka 1, 41-803 Zabrze
e-mail: michal.zielinski1@interia.pl
© 2021 Medical Tribune Polska Sp. z o.o.

Piśmiennictwo
1.    Mahowald M, Shahan B, Forbes D. Respiratory conditions: lower respiratory tract infections. FP Essent 2019;486:19-25
2.    Jain N, Lodha R, Kabra SK. Upper respiratory tract infections. Indian J Pediatr 2001;68:1135-8
3.    Carroll KC, Adams LL. Lower respiratory tract infections. Microbiol Spectr 2016;4
4.    Lim WS, Baudouin SV, George RC, et al. BTS guidelines for the management of community acquired pneumonia in adults: update 2009. Thorax 2009;64:iii1-55
5.    Lanks CW, Musani AI, Hsia DW. Community-acquired pneumonia and hospital-acquired pneumonia. Med Clin North Am 2019;103:487-501
6.    Kalil AC, Metersky ML, Klompas M, et al. Executive summary: management of adults with hospital-acquired and ventilator-associated pneumonia: 2016 clinical practice guidelines by the Infectious Diseases Society of America and the American Thoracic Society. Clin Infect Dis 2016;63:575-82
7.    Mandell LA. Community-acquired pneumonia: an overview. Postgrad Med 2015;127:607-15
8.    Marrie TJ. Epidemiology of community-acquired pneumonia in the elderly. Semin Respir Infect 1990;5:260-8
9.    Marrie TJ. Bacteraemic pneumococcal pneumonia: a continuously evolving disease. J Infect 1992;24:247-55
10.    Torres A, Dorca J, Zalacaín R, et al. Community-acquired pneumonia in chronic obstructive pulmonary disease: a Spanish multicenter study. Am J Respir Crit Care Med 1996;154:1456-61
11.    Luyt C-E, Hékimian G, Koulenti D, et al. Microbial cause of ICU-acquired pneumonia: hospital-acquired pneumonia versus ventilator-associated pneumonia. Curr Opin Crit Care 2018;24:332-8
12.    Zaragoza R, Vidal-Cortés P, Aguilar G, et al. Update of the treatment of nosocomial pneumonia in the ICU. Crit Care 2020;24:383
13.    Wedzicha JA, Seemungal TAR. COPD exacerbations: defining their cause and prevention. Lancet 2007;370:786-96
14.    Woodhead M, Blasi F, Ewig S, et al. Guidelines for the management of adult lower respiratory tract infections. Eur Respir J 2005;26:1138-80
15.    Stockley RA, O’Brien C, Pye A, et al. Relationship of sputum color to nature and outpatient management of acute exacerbations of COPD. Chest 2000;117:1638-45
16.    2021 GOLD Reports. Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease – GOLD n.d. https://goldcopd.org/2021-gold-reports/ (dostęp: 12.10.2021)
17. Hill TA, Sullivan LA, Chalmers JD, et al. British Thoracic Society Guideline for bronchiectasis in adults. Thorax 2019;74:1-69
18.    Echeverría-Esnal D, Martin-Ontiyuelo C, Navarrete-Rouco ME, et al. Azithromycin in the treatment of COVID-19: a review. Exp Rev Anti Infect Ther 2021;19:147-63
19.    Garcia-Vidal C, Sanjuan G, Moreno-García E, et al. Incidence of co-infections and superinfections in hospitalized patients with COVID-19: a retrospective cohort study. Clin Microbiol Infect 2021;27:83-8
20.    Musuuza JS, Watson L, Parmasad V, et al. Prevalence and outcomes of co-infection and superinfection with SARS-CoV-2 and other pathogens: A systematic review and meta-analysis. PLoS ONE 2021;16:e0251170
21.    Rekomendacje diagnostyki i terapii zakażeń. Narodowy Program Ochrony Antybiotyków n.d. http://antybiotyki.edu.pl/rekomendacje/rekomendacje-diagnostyki-i-terapii-zakazen/ (dostęp: 12.10.2021)
22.    Metlay JP, Waterer GW, Long AC, et al. Diagnosis and treatment of adults with community-acquired pneumonia. An official clinical practice guideline of the American Thoracic Society and Infectious Diseases Society of America. Am J Respir Crit Care Med 2019;200:e45-67
23.    Adam D, Fujisawa GmbH (eds). Empiric oral therapy for today’s community-acquired infections: Fujisawa workshop held during the 2nd European Congress of Chemotherapy Industry Symposium, Hamburg, Germany, May 12, 1998; Basel Freiburg, Karger; 1998
24.    Cefixim. Monografia leku. Aflofarm, grudzień 2017
25.    Bush K, Bradford PA. β-Lactams and β-Lactamase inhibitors: an overview. Cold Spring Harb Perspect Med 2016;6(8):a025247
26.    Cetix, Charakterystyka produktu leczniczego
27.    Brogden RN, Campoli-Richards DM. Cetixime: a review of its antibacterial activity, pharmacokinetic properties and therapeutic potential. Drugs 1989;38:524-50
28.    Janknegt R, van der Meer JWM. Sequential therapy with intravenous and oral cephalosporins. J Antimicrobiol Chemother 1994;33:169-77
29.    Blair JMA, Webber MA, Baylay AJ, et al. Molecular mechanisms of antibiotic resistance. Microbiol Spectr 2016;4(2):10.1128/microbiolspec.VMBF-0016-2015
30.    Handsfield HH, McCormack WM, Hook EW III, et al. A comparison of single-dose cetixime with ceftriaxone as treatment for uncomplicated gonorrhea. NEJM 1991;325:1337-41
31.    Knapp CC, Sierra-Madero J, Washington JA. Antibacterial activities of cefpodoxime, cefixime, and ceftriaxone. Antimicrob Agents Chemother 1988;32:1896-8
32.    Dhoot D, Pakhale K, K Tandon G, et al. The efficacy and safety of short course therapy with cefixime in URTI in Indian Scenario. IJOAS 2020;3:81-5
33.    Dreshaj S, Doda-Ejupi T, Tolaj I, et al. Clinical role of Cefixime in community-acquired infections Prilozi 2011;32(2):143-55
34.    Faulkner RD, Yacobi A, Barone JS, et al. Pharmacokinetic profile of cefixime in man. Pediatr Infect Dis J 1987;6:963-70
35. Dzierżanowska-Fangrat K. Przewodnik antybiotykoterapii. Bielsko-Biała: Alfa-Medica Press; 2021


Tabela 1. Definicje zapaleń płuc