Materiał od zakażonych pokswirusem może zakażać przez lata

Główny Inspektorat Sanitarny opublikował zalecenia dla podmiotów leczniczych, jak postępować w przypadkach małpiej ospy. GIS wyjaśnia, czym jest wirus wywołujący chorobę, jak może być przenoszony oraz w jakim czasie od zakażenia pojawiają się objawy.
Wśród początkowych objawów choroby GIS wymienia:
•    wysoka gorączka, powyżej 38,50C,
•    uogólnione lub miejscowe powiększenie węzłów chłonnych (w odróżnieniu od ospy wietrznej, w której jest rzadsze),
•    ból głowy,
•    ból mięśni,
•    ból pleców,
•    znaczne osłabienie.
Objawy dalsze, odsunięte w czasie:
•    po 1-3 dniach u pacjenta rozwija się wysypka (w kolejności: plamki, grudki, pęcherzyki, krosty, strupki),
•    wysypka zazwyczaj zaczyna się na twarzy i następnie rozprzestrzenia się na inne części ciała,
•    w czasie wystąpienia wysypki osoba chora jest zakaźna,
•    wysypka utrzymuje się przez 2-4 tyg.,
•    blizny po odpadnięciu strupów na skutek wysypki są bardzo głębokie, ale zanikają w okresie 1-4 lat.
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) w wytycznych dla diagnostyki laboratoryjnej małpiej ospy (z dnia 23 maja 2022 r.) wskazało, że obraz kliniczny zachorowań w Europie może odbiegać od wyżej wymienionego, dlatego przy podjęciu decyzji o konieczności wykonania diagnostyki w kierunku MPXV należy uwzględniać zarówno obraz kliniczny jak i informacje epidemiologiczne, łącznie oceniając prawdopodobieństwo zakażenia.
Obecnie za początek okresu zakaźnego uważa się początek wysypki, prawdopodobnie jednak osoby są zakaźne również w fazie objawów prodromalnych.
Jakie powinno być postępowanie w przypadku osób podejrzanych lub chorych na ospę małpią?
Jak informuje GIS, przypadki podejrzenia zachorowania na ospę małpią (powzięte na podstawie stwierdzonych objawów oraz przesłanek epidemiologicznych, po rozważeniu innych prawdopodobnych przyczyn obrazu klinicznego) podlegają niezwłocznie zgłoszeniu przez lekarza do państwowego powiatowego inspektora sanitarnego na numer telefonu alarmowego, który jest publikowany w Biuletynie Informacji Publicznej właściwej stacji sanitarno-epidemiologicznej. Następnie zgłoszenie należy przesłać na formularzu ZLK-1. Zgłoszenia mogą być dokonywane elektronicznie poprzez portal internetowy: gabinet.gov.pl
Kogo dotyczy obowiązek hospitalizacji?
1.    osoby podejrzane o zachorowanie na ospę małpią podlegają obowiązkowej hospitalizacji – do czasu ustalenia innej etiologii zachorowania albo wykluczenia zakażenia wirusem ospy małpiej,
2.    osoby, u których potwierdzono laboratoryjnie zakażenie wirusem ospy małpiej – podlegają obowiązkowej hospitalizacji przez czas wskazany przez lekarza (do czasu całkowitego wygojenia się pęcherzy i odpadnięcia strupów);
Kiedy obowiązek kwarantanny lub nadzoru epidemiologicznego?
1.    osoby, które miały styczności z osobą podejrzaną o zachorowanie na ospę małpią, zgodnie z decyzją państwowego powiatowego inspektora sanitarnego podlegają: obowiązkowej kwarantannie albo nadzorowi epidemiologicznemu – do czasu ustalenia innej etiologii zachorowania albo wykluczenia zakażenia wirusem ospy małpiej u osoby, która była źródłem narażenia,
2.    osoby, które miały styczność z osobą, u której potwierdzono zakażenie lub zachorowania na ospę małpią, podlegają obowiązkowej kwarantannie przez okres czasu trwający do 21 dnia licząc od dnia następującego po ostatnim dniu styczności.
Co z diagnostyką laboratoryjną?
Zasady diagnostyki laboratoryjnej w stosunku do pacjentów hospitalizowanych, w tym pobierania, przechowywania oraz pakowania do transportu próbek klinicznych od osób z podejrzeniem ospy małpiej należy – z uwzględnieniem wyników już przeprowadzonej diagnostyki różnicowej – ustalać w porozumieniu z Zakładem Wirusologii Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – PZH Państwowego Instytutu Badawczego.
Nadzór i sprawozdawczość międzynarodowa
Przypadki zachorowań na ospę małpią podlegają zgłoszeniu z krajowego systemu nadzoru epidemiologicznego do WHO oraz ECDC zgodnie z dokonaną przez Państwową Inspekcję Sanitarną kwalifikacją sprawozdawczą na przypadek potwierdzony, prawdopodobny i możliwy.
Czy u pracowników ochrony zdrowia ryzyko zachorowania jest podwyższone?
Transmisja na pracowników ochrony zdrowia (personel medyczny jak i niemedyczny) pracujących z pacjentami zakażonymi MPXV jest możliwa.
Prawdopodobieństwo przeniesienia MPX na pracowników ochrony zdrowia ocenia się jako bardzo niskie jeśli w opiece nad pacjentem personel przestrzega stosowania środków ochrony indywidualnej (ŚIO) o standardzie nie mniejszym niż:
•    jednorazowy nieprzemakalny długi fartuch z długimi rękawami,
•    jednorazowe rękawiczki ochronne,
•    jednorazowe ochraniacze na buty,
•    maseczka filtrująca klasy FFP2,
•    gogle lub przyłbica.
Ryzyko zakażenia personelu diagnostycznego oceniane jest jako niskie jeśli pracownicy przestrzegają procedur bezpieczeństwa biologicznego funkcjonujących w danym laboratorium.
Zaleca się ponadto rzetelne przestrzeganie funkcjonujących w podmiotach leczniczych  procedur zapobiegających szerzeniu się zakażeń, dotyczących m.in. takich obszarów jak: higiena rąk, postępowanie z odpadami, czy sprzątanie.
Jak dezaktywować pokswirusy?
Pokswirusy należą do wirusów osłonkowych, jednakże wykazują większą odporność na wysychanie oraz zwiększoną tolerancję na temperaturę i zmiany pH w porównaniu z innymi wirusami osłonkowymi, co zwiększa ich trwałość w środowisku. Materiał pochodzący od zakażonych pacjentów (np. strupy skórne) lub przedmioty (np. pościel) pozostają zakaźne przez miesiące, a nawet lata. Pomimo tego pokswirusy są wrażliwe na dostępne preparaty dezynfekujące, chociaż mogą być mniej wrażliwe na preparaty organiczne ze względu na zmniejszoną zawartość lipidów w osłonce.
Sprzątanie pomieszczenia, w którym przebywała osoba zakażona MPXV, powinno odbywać się bez wzniecania kurzu lub powodowania powstawania aerozoli. Szczególną uwagę podczas sprzątania należy zwrócić na często dotykane powierzchnie oraz toalety.
Do regularnego sprzątania pomieszczeń powinny być używane preparaty stosowane w podmiocie leczniczym.
Odzież i bieliznę należy prać w temperaturze nie niższej niż 60°C.
Do sprzątania i dezynfekcji zalecane jest używanie sprzętu jednorazowego użytku (jednorazowe ręczniki, ścierki, chusteczki, mopy). Jeśli jednorazowy sprzęt do czyszczenia nie jest dostępny, materiały używane do sprzątania należy umieścić w roztworze dezynfekującym skutecznym przeciwko wirusom lub 0,1% podchlorynie sodu, lub używać jako jednorazowe i traktować jako odpad zakaźny.
Personel wykonujący sprzątanie i dezynfekcję w pomieszczeniu, w którym przebywa zakażony MPXV powinien być zabezpieczony w minimalny zestaw środków ochrony osobistej: rękawiczki jednorazowe, jednorazowy wodoodporny fartuch, jednorazowe ochraniacze na buty i jednorazowa maseczka typu FFP2, gogle lub przyłbicę.
Zakładanie i zdejmowanie ŚOI powinno być nadzorowane przez przeszkolony personel.
Higienę rąk należy przeprowadzać każdorazowo po zdjęciu rękawiczek.
Postępowanie z odpadami powinno odbywać się zgodnie z polityką podmiotu leczniczego oraz procedurami opartymi na obowiązujących przepisach prawa.
Pracownicy zajmujący się gospodarką odpadami powinni używać ŚOI.