Prof. Mastalerz-Migas: rośnie rola lekarza rodzinnego

Przeobrażenia planowane w najbliższym czasie w podstawowej opiece zdrowotnej przedstawiła posłom prof. Agnieszka Mastalerz-Migas, konsultant krajowy w dziedzinie medycyny rodzinnej, 8 czerwca, podczas obrad sejmowej Komisji zdrowia.
Prof. Mastalerz-Migas stoi na czele ministerialnego zespołu, którego zadaniem było przygotowanie reformy POZ. Wraz z końcem czerwca, po roku prac, Zespół zakończy działalność.
Jakie zmiany czekają lekarzy rodzinnych? Najważniejszą będzie opieka koordynowana, która - zgodnie z ustawą o podstawowej opiece zdrowotnej z października 2017 r. - miała wejść w życie 1 października 2021 roku.
Z powodu pandemii jednak opóźniło się zakończenie trwającego trzy lata pilotażu POZ Plus, który miał wypracować rozwiązania do opieki koordynowanej. Finalnie pilotaż zakończył się 30 września i tylko nieznaczną część rozwiązań udało się wprowadzić już 1 października.
Jednym z nich jest funkcja koordynatora w POZ, wyceniona w formie stawki kapitacyjnej za pacjentów powyżej 24. roku życia. Ponieważ nie wypracowano jeszcze pozostałych elementów opieki koordynowanej, w pierwszym etapie koordynatorzy nie otrzymali większości zadań, a co za tym idzie stawka kapitacyjna okazała się niewysoka.
Wśród kolejnych istotnych zmian prof. Mastalerz-Migas wskazała na nowości w profilaktyce, m.in. chorób układu krążenia. Na mocy rozporządzenia profilaktyka tych chorób zostanie powierzona pielęgniarkom. Zostały zaproponowane premie dla najlepszych świadczeniodawców, którzy podejmą się aktywnej realizacji tego programu i osiągną najlepsze wyniki.
Także w programie profilaktyki raka szyjki macicy zaproponowano algorytmy premiowania tych POZ-ów, które ten program realizują w najszerszym zakresie.
Ważne zmiany dotyczą także diagnostyki, realizowanej w ramach tak zwanego budżetu powierzonego. Wiosną 2022 r. pojawiła się nowela ustawy o świadczeniach finansowanych ze środków publicznych, która pozwoliła na dalsze prace legislacyjne nad określeniem badań i kwoty powierzenia.
W nowym projekcie rozporządzeniu ministra bo badań włączono te, które od dawna były najbardziej postulowane przez lekarzy, jak: ferrytyna, witamina B12, przeciwciała anty-HCV, antygen Helicobacter pylori w kale, a także, aby zredukować zbędną antybiotykoterapię, która, jest w Polsce poważnym problemem, zostały wprowadzone szybkie testy CRP w populacji dziecięcej czy strep testy do wykrywania antygenu paciorkowca. Każdej placówce powierzona zostanie kwota, z której będzie można te badania zlecać.
Największą zmianą od jesieni będzie wprowadzenie do opieki koordynowanej poszerzonego pakietu badań diagnostycznych. W budżecie powierzonym znajdą się m. in. badania z obszaru kardiologii, jak echo serca, badania holter – EKG i ciśnieniowy, EKG wysiłkowe, dopplery naczyniowe, NT-proBNP, oznaczanie albuminurii w moczu, a także badania z kręgu endokrynologii: przeciwciała przeciwtarczycowe, a także biopsja aspiracyjna cienkoigłowa.
Zaproponowano również, aby badanie spirometryczne, które obecnie znajduje się w koszyku badań diagnostycznych, zostało z tego koszyka wyjęte jako badanie finansowane odrębnie i aby była możliwość sfinansowania takiego badania z próbą rozkurczową. Pozwoli to prowadzić diagnostykę przewlekłej obturacyjnej choroby płuc w podstawowej opiece zdrowotnej.
Budżet powierzony obejmie też kompleksową opiekę nad pacjentem chorym przewlekle. W pierwszym etapie wdrożenia koordynacji opieki wybrane zostaną najczęstsze schorzenia cywilizacyjne: cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, niewydolność serca, przewlekła choroba niedokrwienna serca, migotanie przedsionków, astma, POChP, niedoczynność tarczycy i guzek pojedynczy bądź guzki mnogie tarczycy. Te choroby będą mogły być objęte kompleksową opieką lekarza rodzinnego.
Prof. Mastalerz-Migas omówiła także funkcję koordynatora, który ma być pomocnikiem pacjenta w poruszaniu się po systemie, ma go wspierać w ustalaniu konsultacji i badań diagnostycznych, by pacjent nie musiał sam poszukiwać terminów badań i wizyt.
Oprócz budżetu powierzonego i koordynatora, nowością będzie też współpraca ze specjalistami: diabetologiem, kardiologiem, pulmonologiem bądź alergologiem w przypadku astmy i endokrynologiem, którzy będą współpracować z danym podmiotem i konsultować jego pacjentów.
Pojawi się też możliwość konsultacji lekarz-lekarz. Konsultacja będzie mogła odbywać się zdalnie lub – w przypadku tej samej placówki – rozmowy osobistej dwóch specjalistów na temat pacjenta bez konieczności kierowania go na taką konsultację. Możliwość organizowania takiego minikonsylium postulowana jest przez wielu lekarzy jako przydatne narzędzie.
Prof. Mastalerz-Migas mówiła także, że w ramach opieki nad chorymi przewlekle, lekarz opiekujący się pacjentem w podstawowej opiece zdrowotnej będzie miał obowiązek raz w roku wykonać tzw. wizytę kompleksową, która musi wiązać się z wytworzeniem dla pacjenta indywidualnego planu opieki medycznej, czyli tak zwanego IPOM. W ramach IPOM pacjent otrzyma plan na następne 12 miesięcy: postępowanie farmakologiczne, niefarmakologiczne, konsultacje, badania i wizyty kontrolne. Pacjent w bardziej zaawansowanym stanie choroby będzie wymagał również wizyt kontrolnych, w ramach stawki kapitacyjnej.
Ponadto pacjenci z chorobami przewlekłymi będą mieli zapewnione wizyty edukacyjne, odrębnie finansowane, realizowane przez pielęgniarki. Na wizyty pielęgniarek będą mogli liczyć też pacjenci wypisywani ze szpitala po ciężkim, dużym zabiegu operacyjnym.
Pacjent z popularnymi chorobami przewlekłymi objęty opieką kompleksową lekarza rodzinnego we współpracy ze specjalistami wybranych dziedzin, nie byłby kierowany do ambulatoryjnej opieki specjalistycznej, gdzie często znika z oczu swojego lekarza. Dzięki temu rola lekarza rodzinnego w opiece kompleksowej nad pacjentem wzrośnie, szczególnie że otrzyma on dodatkowe narzędzia do opieki oraz dodatkowe finansowanie.
Prof. Mastalerz-Migas dopytywana przed posłów wyjaśniła, że zalecenia dla POZ przygotują konsultanci krajowi ze wspomnianych dziedzin.
Dodała, że lista badań dla POZ ciągle jest konsultowana, a finalna propozycja będzie przedstawiona do oceny już wkrótce podczas konsultacji publicznych projektu.
Poinformowała także, że wskaźniki oceny jakości i efektywności są już wstępnie opracowane. Zaznaczyła także, że po tym, jak upowszechniona została E-recepta, obecnie przygotowywany jest projekt recepty 2.0 – lekarz otrzymywałby istotne zwrotne informacje, np. dotyczącego tego, czy pacjent wykupił leki.
Otrzymałby też sygnał o pacjentach, którzy od wielu lat nie zgłosili się do lekarza.
Konsultant krajowa podkreśliła też konieczność szukania rozwiązań, które zdejmą z medyków zadania niemedyczne i pozwolą im na rozwój zawodowy. - Dotarliśmy do punktu, w którym trzeba coś zrobić. Musimy poszerzyć możliwości opieki, inaczej młodzi lekarze nie będą zainteresowani pracą lekarza rodzinnego. Praca musi być atrakcyjna dla ambitnych lekarzy, oni nie chcą tylko przepisywać recept, chcą także zarządzać zdrowiem swoich pacjentów - dodała.