Ankiety, szybkie skierowania, motywacja pacjentów. Jak lekarze walczą o wczesne wykrywanie raka

Lekarze rodzinni są tymi, do których najczęściej trafiają pacjenci z objawami choroby onkologicznej. Co robią, aby nowotwory wykrywane były jak najwcześniej? Z okazji Światowego Dnia Walki z Rakiem lekarze Porozumienia Zielonogórskiego przypomnieli o najciekawszych prowadzonych przez nich inicjatywach.
Działające na Mazowszu przychodnie POZ wspólnie z Radomskim Centrum Onkologii i Szpitalem Bródnowskim w Warszawie realizowały ogólnopolski program wczesnego wykrywania nowotworów głowy i szyi „Razem pokonamy raka”. Przebadali 10 tys. pacjentów w wieku 40-65 lat.
Lekarze rodzinni otrzymali specjalną ankietę, którą wypełniali razem z pacjentami. Na podstawie odpowiedzi lekarz podejmował decyzję o skierowaniu na dalsze badania, m.in. do laryngologa czy na USG.
– Dla lekarzy to było pomocne narzędzie do diagnozowania. Mogliśmy pacjenta szybko bez kolejki skierować na specjalistyczne badania, by zweryfikować podejrzenie nowotworu głowy czy szyi – mówi Wojciech Pacholicki, wiceprezes Federacji Porozumienie Zielonogórskie.
Pogłębiona diagnostyka była realizowana w Radomskim Centrum Onkologii i Szpitalu Bródnowskim. – Program już się zakończył, ale mamy teraz większą wiedzę o nowotworach głowy i szyi i doskonale wyposażone miejsce do diagnostyki – dodaje lekarz.
Do nowotworów głowy i szyi zaliczamy raka jamy ustnej, języka, gardła, krtani, nosa i zatok przynosowych, ucha zewnętrznego, środkowego, wewnętrznego, skóry okolic głowy i szyi. Eksperci alarmują – 60% tych nowotworów wykrywa się w zaawansowanych stadiach, a prawie połowa pacjentów umiera 3 lata od postawienia diagnozy.
Z kolei na Podlasiu lekarze rodzinni z Federacji Porozumienie Zielonogórskie wraz z Białostockim Centrum Onkologii uruchomili unikatową platformę, dzięki której lekarze POZ mogą zgłaszać pacjentki na mammograficzne badania profilaktyczne.
Statystyki w Polsce są złe. − Tylko 30% kobiet wykonuje mammografię, a 20% cytologię. Są powiaty, gdzie te statystyki są jeszcze gorsze – mówi Joanna Zabielska-Cieciuch, ekspertka Federacji Porozumienie Zielonogórskie, lekarz rodzinna, prowadząca poradnię POZ w Białymstoku.
Program, w którym bierze udział ponad 40 poradni POZ z województwa podlaskiego, zakłada, że to właśnie te placówki zgłaszają pacjentki na mammografię.
– To my, lekarze rodzinni, mamy najczęstszy kontakt ze swoimi pacjentami i to my najlepiej możemy ich zmotywować do badań. Taka organizacja daje naszym pacjentom komfort indywidualnego, szybkiego umówienia na badanie w dogodnym terminie – dodaje doktor Zabielska-Cieciuch.
Platforma daje lekarzom możliwość przekierowania pacjentki do Białostockiego Centrum Onkologii, gdzie jak najszybciej odbędzie się badanie mammograficzne. Co ważne – Centrum Chorób Piersi w BCO jest jedynym miejscem w północno-wschodniej części Polski, które zapewnia kompleksową opiekę pacjentkom z nowotworem piersi. W 2021 r. rozpoznano tu 390 przypadków raka piersi.
Jak ważna jest edukacja, doskonale wie Małgorzata Stokowska-Wojda, ekspertka Federacji Porozumienie Zielonogórskie, Lubelski Związek Lekarzy Rodzinnych – Pracodawców. „Profilaktyka po lubelsku” to akcja, w której brało udział prawie 190 przychodni POZ.
– Wykonaliśmy kilkanaście tysięcy badań morfologii krwi i edukowaliśmy, na czym polega dawstwo szpiku, z czym to się wiąże i co oznacza dla chorych. Tłumaczyliśmy, że dla wielu to jedyna szansa na życie – mówi doktor Stokowska-Wojda. Odbywała się też rejestracja potencjalnych dawców komórek macierzystych szpiku.
W Światowy Dzień Walki z Rakiem warto przypomnieć: kobiety w Polsce najczęściej chorują na raka piersi, mężczyźni – na raka prostaty. Drugim najczęstszym nowotworem jest rak płuca. Na trzecim miejscu – rak jelita grubego.
Na całym świecie zachorowalność na nowotwory zwiększa się, ale w Polsce umiera największy odsetek osób. Po chorobach układu krążenia nowotwory są drugą przyczyną zgonów. W walce z nowotworami pacjentów od lat wspierają lekarze.
Zdaniem ekspertów na 40-50% wszystkich nowotworów mamy wpływ. Wprowadzając zmiany do swojego życia, możemy zminimalizować ryzyko ich wystąpienia.