Trybunał Konstytucyjny rozstrzygnie, czy rodzic może odmówić zaszczepienia dziecka

Czy przepisy dotyczące obowiązkowych szczepień są niekonstytucyjne? – rozstrzygnie Trybunał Konstytucyjny podczas rozprawy, która odbędzie się 9 maja. Skargę złożyła matka niezaszczepionego dziecka, która twierdzi, że obecne przepisy naruszają prawo do prywatności i autonomii, a konkretnie odmowy poddania się świadczeniu medycznemu. Według skarżącej, kwestionowane przepisy naruszają też konstytucyjne zasady dostatecznej określoności przepisów prawa i zamknięty katalog źródeł prawa powszechnie obowiązującego.

Dotychczasowe procesy
Sprawa do Trybunału Konstytucyjnego trafiła w 2020 r. Wniosła ją kobieta, która konsekwentnie odmawia zaszczepienia swojego dziecka urodzonego w 2013 r.
Skarżąca została ukarana grzywną nałożoną przez wojewodę. Kobieta odwołała się od decyzji, jednak minister zdrowia utrzymał ją w mocy. Dalej sprawą zajmował się wojewódzki sąd administracyjny, a potem Naczelny Sąd Administracyjny. Skargi zostały oddalone, a nałożona grzywna uznana za zgodną z prawem.
Reprezentujący kobietę poznański adwokat Arkadiusz Tetela postanowił więc podać w wątpliwość przepisy, w oparciu o które sądy podejmowały decyzje, i złożył w TK skargę konstytucyjną. Domaga się uznania za niezgodne z prawem przepisów ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych, a także rozporządzenia w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych.

Argumenty podnoszone w skardze
Adwokat kobiety argumentuje, że choć Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, iż zgodne z prawem jest nakładanie na rodziców małoletnich dzieci grzywien w celu przymuszenia do wykonania tych zabiegów medycznych, to ani ustawa, ani Rozporządzenie Ministra Zdrowia, będące źródłami prawa powszechnie obowiązującego, nie precyzują terminu, kiedy obowiązek staje się wymagalny.
Organy administracji publicznej, jak również sądy wyprowadzają datę wymagalności
obowiązku z Komunikatu Głównego Inspektora Sanitarnego, który jednak nie mieści się w katalogu źródeł prawa powszechnie obowiązującego.
W skardze zaznaczono też, że ograniczenia prawa do prywatności i samostanowienia muszą wynikać z ustawy. Można je wprowadzać tylko wtedy, gdy są one konieczne i proporcjonalne. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw. Zaś istotą wolności i praw jest godność człowieka. − Godność ta jest odbierana zarówno dzieciom poprzez przymusowe poddawanie ich ryzyku utraty zdrowia i życia w wyniku szczepień, bez jednoczesnego stworzenia odpowiedniego systemu zabezpieczeń tych praw chociażby w postaci wsparcia ze strony państwa w przypadku powikłań – czytamy w skardze.
Zdaniem adwokata, obowiązek szczepień ochronnych narusza prawo do prywatności i prawo do decydowania o swoim życiu osobistym, ponieważ wyłącza możliwość odmowy poddania się szczepieniom. − Obowiązek ten stanowi zatem z pewnością ingerencję w zasadę autonomii jednostki wiążącą się ściśle z nakazem poszanowania godności ludzkiej, a konkretnie z prawem decydowania przez nią o świadczeniach zdrowotnych, którym chce się ona poddać – argumentuje prawnik.

Które przepisy będzie badał TK
Według strony skarżącej − za niekonstytucyjny należy uznać art. 5 ust. 1 par. 1 pkt 1 ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Określa on, że na osobach przebywających w Polsce ciąży obowiązek poddawania się szczepieniom ochronnym (czym – według skarżącej − ma naruszać zasadę dostatecznej określoności przepisów prawa).
Podobnie za niekonstytucyjny powinien być uznany art. 17 ustawy traktujący o obowiązku szczepień (jako naruszający konstytucyjne prawo do ochrony życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia oraz do decydowania o swoim życiu osobistym).
To samo tyczy się Rozporządzenia Ministra Zdrowia, które określa przedział wiekowy osób podlegających szczepieniom i wykaz chorób (tu także pojawia się zarzut złamania zasady dostatecznej określoności przepisów prawa).
Trybunał Konstytucyjny ma wydać orzeczenie w tej sprawie 9 maja w składzie: Julia Przyłębska (przewodnicząca), Justyn Piskorski (sprawozdawca) oraz sędziowie: Zbigniew Jędrzejewski, Krystyna Pawłowicz, Bogdan Święczkowski.
Swoje stanowiska w tej sprawie zajęli: Ministerstwo Zdrowia, Prokurator Generalny i Sejm.