Lekarz przepisze receptę na ruch

Lekarz podstawowej opieki zdrowotnej (POZ), pielęgniarka POZ, położna POZ  będą mieli obowiązek ocenić stan zdrowia pacjenta i poinformowania go o możliwości wzięcia udziału w programie pilotażowym „Recepta na Ruch”, a następnie wystawić w SIM skierowanie – tzw. receptę na ruch. To samo dotyczy lekarzy specjalistów: neurologa, kardiologa, ortopedy, gastrologa, diabetologa, onkologa, ginekologa, urologa, endokrynologa i pulmonologa, jak również fizjoterapeuty w gabinecie fizjoterapeutycznym albo zakładzie rehabilitacyjnym funkcjonującym w ramach NFZ poza POZ albo AOS.
Takie są założenia programu „Recepta na Ruch” – nowego projektu Ministerstwa Zdrowia, który ma pomóc ludziom po okresie pandemii COVID-19 odzyskać prawidłową masę ciała, wrócić do zdrowych nawyków w zakresie aktywności fizycznej i diety i dzięki temu wpłynąć na ogólny stan zdrowia. Projekt rozporządzenia właśnie został opublikowany.

Jakie kryteria muszą spełnić placówki, aby wziąć udział w programie pilotażowym „Recepta na Ruch”?
a)    dostępność miejsc u świadczeniodawcy realizującego program pilotażowy „Recepta na Ruch”,
b)    świadczeniobiorca, który ukończył 25 rok życia,
c)    oświadczenie świadczeniobiorcy o zamiarze czynnego udziału w programie pilotażowym „Recepta na Ruch”,
d)    posiadanie przez świadczeniobiorcę dostępu do aplikacji mojeIKP,
e)    posiadanie przez świadczeniobiorcę sprawności fizycznej umożliwiającej samodzielny czynny udział w treningu.

Na czym polega program?
„Recepta na Ruch” to przede wszystkim zalecenia dotyczące określonego poziomu aktywności fizycznej wraz z odesłaniem do konkretnych treningów ruchowych przygotowywanych przez specjalistów, z możliwością ich rozszerzenia, z wykorzystaniem rozwiązań udostępnionych w aplikacji mojeIKP.
Udział w programie pilotażowym będzie poprzedzony oceną dotychczasowego poziomu aktywności fizycznej pacjenta, stanu zdrowia i aktualnych możliwości świadczeniobiorcy.
W załączniku do projektu rozporządzenia wskazano katalog specjalizacji lekarskich uprawnionych do wystawiania świadczeniobiorcom skierowania do programu pilotażowego. Dziedziny medycyny uwzględnione w tym katalogu są w największym stopniu powiązane z założeniami programu pilotażowego i obejmują najczęstsze dolegliwości, w których zalecana jest właściwie dobrana aktywność fizyczna oraz prawidłowo zbilansowana dieta.

Treningi z fizjoterapeutą i samodzielne
Program pilotażowy będzie obejmował dwa moduły. Pierwszym są treningi stacjonarne prowadzone przez fizjoterapeutę. Drugim modułem jest praca własna świadczeniobiorcy, dla której narzędziem jest aplikacja mojeIKP. Dodatkowo pacjent będzie miał dostęp do treści dotyczących przygotowanych dla niego zaleceń żywieniowych (które otrzyma zarówno w aplikacji mojeIKP, jak i od dietetyka) oraz innych treści dotyczących zdrowego żywienia i aktywności fizycznej.

Finezjo i inne aplikacje
Zaplanowane treningi i prowadzenie świadczeniobiorcy będą realizowane z wykorzystaniem interfejsu aplikacji Finezjo, której właścicielem biznesowym jest Krajowa Izba Fizjoterapeutów. Realizacja programu pilotażowego przewiduje komunikację dwustronną pomiędzy aplikacją Finezjo i mojeIKP, a także systemem P1, z którym Finezjo już jest powiązane. Według resortu, za tym rozwiązaniem przemawia również fakt dużej popularności aplikacji Finezjo wśród fizjoterapeutów, a jest to szczególnie istotne w kontekście uwzględnienia w realizacji programu pilotażowego także małych praktyk fizjoterapeutycznych.
Program pilotażowy będzie realizowany przez 3 cykle postępowania, które łącznie będą trwały 18 tygodni. Dobór zakresu działań i metod przez fizjoterapeutę będzie uzależniony od stanu zdrowia i bazowej wydolności organizmu świadczeniobiorcy (kondycji fizycznej).
W ramach programu pilotażowego przewidziane są również konsultacje ze specjalistami. Konsultacje z dietetykiem przewidziane są dla wszystkich pacjentów w programie pilotażowym, a w przypadku konsultacji z psychologiem czy lekarzem specjalistą konieczność takiej konsultacji stwierdza fizjoterapeuta.

Jakie koszty
Koszty programu przewidziano na 2 lata, a następnie jego ewaluacja zajmie 3 miesiące. Podmioty będą zawierały umowy z Narodowym Funduszem Zdrowia. To właśnie NFZ jest podmiotem zobowiązanym do wdrożenia, finansowania, monitorowania i ewaluacji programu pilotażowego.
Na potrzeby wyceny kosztów programu pilotażowego przyjęto założenia, że konsultacja:
1)    świadczeniobiorcy z dietetykiem będzie dotyczyła wszystkich świadczeniobiorców uczestniczących w programie pilotażowym,
2)    świadczeniobiorcy z psychologiem będzie dotyczyła do 20% świadczeniobiorców uczestniczących w programie pilotażowym,
3)     fizjoterapeuty z lekarzem specjalistą będzie dotyczyła do 20% świadczeniobiorców uczestniczących w programie pilotażowym.
Programem pilotażowym planuje się objęcie 15 tys. pacjentów powyżej 25 roku życia. Liczba ta została  podzielona na województwa, proporcjonalnie do ogólnej liczby potencjalnych świadczeniobiorców, którzy ukończyli 25 rok życia w danym województwie. Ustalono w ten sposób maksymalne limity świadczeniobiorców w każdym województwie.
Kryteria włączenia do programu określa załącznik do rozporządzenia, podobnie jak inne szczegóły, takie jak: zakres i rodzaj przewidzianych świadczeń, warunki ich udzielania, sposób rozliczenia tych świadczeń, schemat postępowania.

Po co pilotaż?
Resort chce sprawdzić, czy objęcie pacjentów diagnostyką i profilaktyką w zakresie najczęściej występujących problemów zdrowotnych, w przypadku których jest zalecana aktywność fizyczna, uzupełnioną o realizację indywidualnych programów treningowych i żywieniowych dostosowanych do możliwości i potrzeb świadczeniobiorcy, przyniesie rezultaty.
Zakładane cele programu to:
1)    upowszechnienie w społeczeństwie aktywności fizycznej dostosowanej do indywidualnych potrzeb,
2)    upowszechnienie w społeczeństwie odżywiania dostosowanego do indywidualnych potrzeb,
3)    umożliwienie beneficjentom programu pilotażowego dostępu do profesjonalnej opieki fizjoterapeutycznej i dietetycznej.
Informacja i organizacja
Wykaz realizatorów programu pilotażowego będzie można znaleźć na stronach internetowych NFZ, na stronie pacjent.gov.pl oraz uzyskać przez Telefoniczną Informację Pacjenta pod numerem: 800 190 590.
Projekt został skierowany do konsultacji publicznych 23 maja, na zgłaszanie uwag przewidziano 10 dni. Wejdzie w życie następnego dnia po ogłoszeniu.

Schorowany jak Polak
Jak czytamy w uzasadnieniu rozporządzenia, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH – Państwowy Instytut Badawczy podaje, że regularnie (5-7 razy w tygodniu) ćwiczy 2%, a dość systematycznie (1-4 razy tygodniowo) 20% mieszkańców Polski. Aż 65% Polaków nie uprawia sportu w ogóle i jest to trzeci najwyższy odsetek wśród państw UE (po Portugalii i Grecji) – w ciągu ostatnich 5 lat zwiększył się on o 9 p.p., najbardziej wśród wszystkich porównywanych krajów. Należy zauważyć, że 63,6% Polaków (61,6% mężczyzn i 65,5% kobiet) w wieku 20 lat lub więcej nie podejmuje aktywności fizycznej w żadnej formie rekreacyjnej. Dla obu płci odsetek osób nieaktywnych zwiększa się wraz z wiekiem. Jak podaje resort, w 2020 r., na skutek m.in. pandemii COVID-19, 34,3% mieszkańców Polski zmniejszyło swoją aktywność fizyczną, nie tylko jeśli chodzi o aktywność rekreacyjną, ale również jeśli chodzi o codzienne zajęcia, takie jak praca, aktywność w domu, przemieszczanie się. W stosunku do 2018 r. odsetek Polaków niepodejmujących rekreacyjnej aktywności fizycznej zwiększył się o 3,8 p.p., w sposób zbliżony dla obu płci (o 3,9 p.p. wśród mężczyzn i 3,8 p.p. wśród kobiet).
Ocenę aktywności fizycznej w Rzeczypospolitej Polskiej na tle innych krajów umożliwiają wyniki międzynarodowego projektu oceny 23 wskaźników zdrowotnych z udziałem państw członków Unii Europejskiej przeprowadzonego w 2015 r. (Eurostat 2017). Stwierdzono, że w Rzeczypospolitej Polskiej rekomendacje co do ruchu o umiarkowanej intensywności ≥30 min/dobę przez 5 dni w tygodniu (150 min/tydzień) lub przez 5 dni w tygodniu intensywnego wysiłku (75 min/tydzień) przestrzega 18% mieszkańców w wieku 15 i więcej lat. Dla mężczyzn i kobiet w wieku 15-69 lat wskaźniki dla czasu wolnego wynosiły odpowiednio 21,5% i 16%, zaś czasu wolnego i drogi do pracy łącznie – 23% i 18%. Wśród krajów UE, które wzięły udział w tym projekcie, średni odsetek mieszkańców wykonujących zaleconą aktywność fizyczną wyniósł 30%. Najwyższy wśród krajów biorących udział w tym projekcie odsetek osób prawidłowo aktywnych fizycznie był w Islandii, Norwegii i Danii. W tych krajach wynosił on 55-65%. W Finlandii, Szwecji, Austrii i Niemczech wahał się od 45% do 55%. Polska z 18% znalazła się razem z Grecją na 24 miejscu. Gorsze wskaźniki stwierdzono tylko w Bułgarii i Rumunii.
Nie bez znaczenia dla poziomu podejmowanej aktywności fizycznej w populacji polskiej był okres pandemii COVID-19. Jak podaje MZ, obok zaobserwowanego wzrostu odsetka osób z nadmierną masą ciała (BMI ≥25 kg/m2) zauważono niekorzystne zmiany w profilu aktywności fizycznej (spadek częstości, zakresu i czasu trwania wybranych form aktywności fizycznej, ograniczenia w dostępie do zajęć zorganizowanych w siłowniach, klubach fitness). Nastąpiło wydłużenie czasu przebywania w pozycjach biernych, siedzących, co ma znaczący wpływ na osłabienie mięśni posturalnych, dystonię mięśniową szczególnie zginaczy i prostowników stawu biodrowego, gorsze krążenie obwodowe. Bezruch, sedentarny tryb życia powoduje wiele powikłań zdrowotnych w większości układów organizmu człowieka.
Brak wystarczającej dawki ruchu w czasie pandemii COVID-19, spędzanie wielu godzin przed komputerem, stres i dodatkowe spożywanie pomiędzy posiłkami miały negatywny wpływ na samopoczucie, zdrowie oraz sylwetkę Polaków.
Zgodnie z wynikami badania Multisport Index 2022, obecnie 65% Polaków deklaruje podejmowanie aktywności fizycznej przynajmniej raz w miesiącu. Zaledwie 41% Polaków w grupie wiekowej od 18 do 64 lat wypełnia podstawowe zalecenia Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), podejmując co najmniej 150 minut umiarkowanej lub 75 minut intensywnej aktywności fizycznej w tygodniu. Po latach pandemii główną motywacją do podejmowania aktywności fizycznej wśród Polaków jest chęć wsparcia kondycji psychicznej.