Radioterapia adaptacyjna w Zachodniopomorskim Centrum Onkologii

Zachodniopomorskie Centrum Onkologii (ZCO) w Szczecinie wprowadza do leczenia nowotworów radioterapię adaptacyjną, wykorzystującą sztuczną inteligencję oraz zaawansowaną współpracę lekarzy i fizyków medycznych. To drugi ośrodek w Polsce, po Narodowym Instytucie Onkologii w Gliwicach, który dysponuje tą technologią.

Radioterapia adaptacyjna to nowa, precyzyjna metoda naświetlania, która pozwala na dostosowanie dawki promieniowania do zmieniających się warunków anatomicznych pacjenta. Dr n. med. Jarosław Pleśniak, kierownik Zakładu Fizyki Medycznej ZCO w Szczecinie, wyjaśnia: „To metoda, która pozwala precyzyjnie podać dawkę promieniowania do guza nowotworowego przy zachowaniu maksymalnej ochrony tkanek zdrowych i narządów”.

Kluczowym elementem radioterapii adaptacyjnej jest tzw. okonturowanie narządów zdrowych i zmiany nowotworowej, które dokonuje się ponownie, gdy pacjent już leży na stole aparatu terapeutycznego. Dzięki tej aktualizacji danych możliwe jest modyfikowanie kształtu napromieniowanego obszaru, w zależności od wielkości guza oraz położenia narządów.

„Plan leczenia dostosowywany do anatomii pacjenta w każdym dniu napromieniania ma niezwykle istotne znaczenie dla skuteczności i komfortu leczenia, ale wymaga też dużej sprawności organizacyjnej i wysokiej klasy specjalistów” – podkreśla Adrian Sikorski, dyrektor ZCO.

Proces rozpoczyna się od przygotowania planu referencyjnego przez lekarza i fizyka medycznego. Przed każdą sesją terapeutyczną wykonywane jest badanie obrazowe bazujące na tomografii komputerowej, które pozwala lekarzowi radioterapeucie na wyznaczenie rzeczywistej pozycji oraz modyfikację obrysów narządów zdrowych. Na tej podstawie system generuje adaptacyjny plan napromieniania, który dodatkowo poddawany jest kontroli jakości przez fizyka medycznego.

W czerwcu w ZCO rozpoczęto leczenie pierwszych pacjentów nową metodą. Radioterapia adaptacyjna jest realizowana za pomocą akceleratora terapeutycznego Ethos, wyposażonego w technologię HyperSight. Zakup tej zaawansowanej technologii, sfinansowany w ramach Narodowego Programu Zwalczania Chorób Nowotworowych na lata 2016-2024, kosztował 7 mln zł.

HyperSight pozwala na generowanie obrazów o lepszym kontraście i lepszej rozdzielczości przestrzennej w porównaniu ze standardowym obrazowaniem wiązką stożkową. System wykorzystuje także sztuczną inteligencję do segmentacji konturów, co znacząco poprawia precyzję naświetlania.

Radioterapia adaptacyjna ma zastosowanie w leczeniu m.in. raka prostaty, płuca, przełyku, odbytnicy i piersi. „Zastosowanie tej technologii powinno przyczynić się do poprawy wyników leczenia poprzez zmniejszenie ryzyka występowania odczynów popromiennych. W dalszej perspektywie czasu, poprzez intensyfikację leczenia napromienianiem w wybranych lokalizacjach, może prowadzić do poprawy wyników leczenia miejscowego” – podsumowuje dr n. med. Michał Falco, kierownik Oddziału Klinicznego Radioterapii ZCO.

Specjaliści zwracają uwagę, że radioterapia adaptacyjna, choć bardziej czasochłonna i wymagająca ścisłej współpracy między radioterapeutami a fizykami medycznymi, jest bardziej precyzyjna, skuteczna i bezpieczniejsza dla pacjentów. Umożliwia zmniejszenie dawki promieniowania w obrębie tzw. narządów krytycznych oraz dopasowanie wiązki promieniowania do zmieniającego się ułożenia guza i zdrowych tkanek, co jest szczególnie istotne w leczeniu nowotworów jamy brzusznej.