Immunoprofilaktyka chorób zakaźnych na terenach powodziowych – wspólne stanowisko ekspertów
Najnowszy komunikat GIS
Wspólne stanowisko dotyczące immunoprofilaktyki chorób zakaźnych na terenach powodziowych obejmujących kilka regionów Polski opublikował Generalny Inspektorat Sanitarny. Komunikat przygotowany przez prof. Miłosza Parczewskiego, krajowego konsultanta w dziedzinie chorób zakaźnych, prof. Iwonę Paradowską-Stankiewicz, krajowego konsultanta w dziedzinie epidemiologii, oraz dr. n. med. Pawła Grzesiowskiego, Głównego Inspektora Sanitarnego, podkreśla ryzyka zdrowotne związane z powodzią oraz zalecane działania profilaktyczne, które mają kluczowe znaczenie dla lekarzy w terenie.
Zagrożenia zdrowotne po powodzi
Tereny dotknięte powodzią są szczególnie narażone na ryzyko rozprzestrzeniania się chorób zakaźnych. Zanieczyszczona woda i odpady powodziowe mogą sprzyjać rozwojowi patogenów odpowiedzialnych za choroby takie jak enterotoksyczne Escherichia coli, Shigella, Salmonella, norowirusy, rotawirusy, enterowirusy, a nawet wirusowe zapalenie wątroby typu A czy leptospiroza. Choć sytuacja epidemiologiczna w Polsce, według danych na 22 września 2024 r., pozostaje stabilna, to należy zachować szczególną czujność, zwłaszcza w rejonach dotkniętych klęską żywiołową.
Na uwagę zasługuje fakt, że od początku 2024 r. zarejestrowano stosunkowo niską liczbę zachorowań na niektóre z wymienionych chorób – m.in. 232 przypadki WZW A oraz 7 przypadków duru brzusznego, z czego większość związana była z pobytami zagranicznymi. Pomimo tego, eksperci podkreślają konieczność podjęcia działań prewencyjnych w celu uniknięcia potencjalnego wzrostu zachorowań w wyniku powodzi.
Szczepienia ochronne i rola lekarzy
Eksperci nie zalecają masowych szczepień populacyjnych wśród osób przebywających na terenach dotkniętych powodzią. Jednakże, w określonych grupach zawodowych oraz sytuacjach wysokiego ryzyka, szczepienia ochronne odgrywają istotną rolę w prewencji chorób zakaźnych.
Szczepienia przeciw tężcowi
Sam kontakt z wodą powodziową nie stanowi wskazania do szczepienia przeciw tężcowi. Szczepienie zaleca się osobom, które doznały urazów, zwłaszcza w przypadku zanieczyszczenia rany. W takich sytuacjach lekarze powinni przeprowadzić indywidualną ocenę pacjenta i podjąć decyzję o profilaktyce czynnej lub czynno-biernej, zgodnie z obowiązującym schematem.
Szczepienia te są szczególnie zalecane osobom dorosłym, które w ciągu ostatnich 5 lat nie otrzymały dawki przypominającej, a które biorą udział w czynnościach ratowniczych i porządkowych. Dotyczy to funkcjonariuszy, pracowników służb porządkowych oraz wolontariuszy, którzy mają wysokie ryzyko urazów w kontakcie z wodą powodziową lub skażonymi odpadami. Warto przypomnieć pacjentom, że osoby niezaszczepione lub niekompletnie zaszczepione, a także te, które otrzymały ostatnią dawkę więcej niż 10 lat temu, również powinny zgłosić się do lekarza po szczepienie.
Szczepienia przeciw WZW A
Chociaż przed powodzią notowano niską liczbę przypadków WZW A, szczepienia są zalecane osobom, które mają długotrwały kontakt z zanieczyszczonymi wodami powodziowymi. Dotyczy to szczególnie osób zajmujących się oczyszczaniem wody, przygotowywaniem żywności na masową skalę oraz pracowników medycznych. Ponadto, szczepienia poekspozycyjne powinny być rozważone w przypadku kontaktu z osobą chorą na WZW A lub jej skażonymi przedmiotami.]
Szczepienia przeciw durowi brzusznemu
Chociaż liczba zachorowań na dur brzuszny w Polsce jest niska, szczepienia przedekspozycyjne powinny być rozważone wśród osób narażonych na długotrwały kontakt ze skażonymi przedmiotami – dotyczy to przede wszystkim służb ratunkowych, strażaków, policji oraz pracowników przedsiębiorstw wodno-kanalizacyjnych.
Rola lekarzy w monitorowaniu sytuacji
W monitorowaniu stanu zdrowia pacjentów, szczególnie w regionach dotkniętych powodzią, ogromną rolę odgrywają lekarze. Należy zachować czujność w diagnozowaniu objawów chorób zakaźnych oraz edukować pacjentów na temat zasad higieny i postępowania w przypadku kontaktu z zanieczyszczoną wodą.
Eksperci przypominają, że stanowisko dotyczące immunoprofilaktyki może zmienić się w przypadku pogorszenia sytuacji epidemiologicznej. Dlatego istotne jest śledzenie bieżących komunikatów i zaleceń, aby szybko reagować na potencjalne zagrożenia zdrowotne.