Tydzień Wiedzy o Półpaścu – specjaliści i organizacje nagłaśniają problem

Narastające zagrożenie półpaścem sprawiło, że lekarze i organizacje zajmujące się promowaniem zdrowia ustanowiły Tydzień Wiedzy o Półpaścu (24 lutego – 2 marca 2025). W tych dniach starają się nagłaśniać problem choroby, która stanowi szczególne zagrożenie dla pacjentów z grup ryzyka.

Czynniki ryzyka

Półpasiec to wynik reaktywacji wirusa varicella zoster (VZV), który po pierwotnym zakażeniu ospą wietrzną przechodzi w stan latentny. W przypadku obniżonej odporności może dojść do jego reaktywacji. W grupie ryzyka znajdują się pacjenci: poddani immunosupresji (leki immunosupresyjne, nowotwory, choroby autoimmunologiczne), w wieku powyżej 50 lat, z przewlekłymi chorobami płuc, serca, z cukrzycą, niewydolnością nerek, po leczeniu onkologicznym, zakażeni HIV oraz po transplantacjach.

Jak podkreśla prof. dr hab. n. med. i n. o zdr. Irena Walecka, MBA, kierownik Kliniki Dermatologii CMKP/PIM MSWiA w Warszawie, „narażone są wszystkie osoby, które przechorowały ospę wietrzną, ale prawdopodobieństwo zachorowania wzrasta z wiekiem oraz przy chorobach współistniejących”.

Obraz kliniczny i powikłania

Choroba przebiega w kilku fazach:

Okres prodromalny (4 dni–2 tygodnie) – osłabienie, ból neuropatyczny, pieczenie, gorączka, objawy grypopodobne.

Okres objawowy (2–4 tygodnie) – zmiany rumieniowe i pęcherzykowe, ból o dużym nasileniu, miejscowe powiększenie węzłów chłonnych.

Faza przewlekła (do 3 miesięcy) – możliwe powikłania, w tym neuralgia popółpaścowa.

Najczęstszym powikłaniem jest ból neuropatyczny popółpaścowy (do 30% pacjentów), a w przypadku półpaśca ocznego uszkodzenia w obrębie rogówki i nerwu wzrokowego (do 70% pacjentów). Inne powikłania obejmują: zapalenie mózgu, udar, porażenie nerwu twarzowego, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych oraz powikłania kardiologiczne.

Znaczenie szybkiej interwencji lekarskiej

Pacjenci powinni zgłaszać się do lekarza już przy pierwszych objawach, takich jak miejscowy ból, pieczenie, parestezje, a następnie pojawiające się zmiany skórne w postaci rumienia i pęcherzyków wzdłuż przebiegu dermatomu. W przypadku lokalizacji zmian w obrębie oka, ucha lub jamy ustnej konieczna jest szybka interwencja specjalistyczna – konsultacja okulistyczna, otolaryngologiczna bądź neurologiczna, ze względu na ryzyko poważnych powikłań, takich jak zapalenie rogówki, porażenie nerwu twarzowego albo utrata słuchu.

− Podanie leków dożylnych, przeciwbólowych zabezpiecza pacjenta i zmniejsza ryzyko pojawienia się powikłań. To jest kluczowe i musi się bezwzględnie odbywać pod kontrolą lekarza – podkreśla prof. Walecka.

Potrzebna edukacja

− W naszej Klinice Dermatologii ponad tysiąc osób jest poddawanych terapii biologicznej z powodu łuszczycy, atopowego zapalenia skóry, HS i innych chorób autoimmunologicznych. Wszyscy nasi pacjenci wiedzą, że należy się zaszczepić i wielu już to zrobiło – podkreśla prof. Walecka.

Obecnie 50% refundacja szczepień przeciw półpaścowi przysługuje osobom 65+ ze schorzeniami współistniejącymi, takimi jak niektóre nowotwory hematologiczne i choroby autoimmunologiczne (łuszczyca, łuszczycowe zapalenie stawów, nieswoiste zapalne choroby jelit). Eksperci postulują rozszerzenie refundacji na pacjentów 18+ z chorobami współistniejącymi, aby ograniczyć liczbę ciężkich przypadków i hospitalizacji.