Przetoki trzustkowe powstają w wyniku uszkodzenia przewodów trzustkowych w następstwie urazów, chorób nowotworowych lub zapalnych trzustki oraz ich leczenia. Mogą być przyczyną groźnych powikłań. Leczenie takich chorych jest trudne, długotrwałe i kosztowne.

Przetoka trzustkowa powstaje po uszkodzeniu głównego lub obwodowych przewodów trzustkowych. Może być powikłaniem chorób zapalnych trzustki, zabiegów chirurgicznych i endoskopowych oraz pourazowych obrażeń tego narządu.¹ Przeciek soku trzustkowego poza miąższ trzustki jest przyczyną różnych powikłań, których stopień ciężkości zależy od miejsca uszkodzenia i stanu sąsiednich narządów. Mimo dostępności coraz lepszych metod diagnostycznych i terapeutycznych leczenie przetok trzustkowych często napotka trudności, a przetoka staje się przyczyną dalszych, groźnych dla życia powikłań, takich jak ograniczone lub uogólnione zakażenie. Wystąpienie przetoki jest przyczyną większej chorobowości i śmiertelności, wydłużenia czasu pobytu chorego w szpitalu, a ostatecznie znamiennego wzrostu kosztów leczenia.² Leczeniem chorych z przetoką trzustkową zajmuje się wielodyscyplinarny zespół złożony z chirurgów, endoskopistów, radiologów i gastroenterologów.³

Definicja

Przetoką trzustkową można nazwać nieprawidłowe połączenie przewodu trzustkowego (Wirsunga) z inną powierzchnią pokrytą nabłonkiem. Może to być:

• przetoka zewnętrzna z ujściem na skórze lub
• przetoka wewnętrzna – gdy nastąpiło połączenie z innym narządem wewnętrznym, przestrzenią zaotrzewnową, otrzewną lub klatką piersiową (opłucną albo śródpiersiem).⁴

Przetoki trzustkowe zewnętrzne są następstwem zabiegów chirurgicznych lub interwencji radiologicznych. Podwyższona aktywność amylazy w wydzielinie z przetoki potwierdza rozpoznanie. Po operacji, niezależnie od objętości wydzielanej treści, kryterium rozpoznania przetoki jest trzykrotne przekroczenie normy aktywności amylazy.⁵ Badanie przeprowadza się w trzeciej lub dalszej dobie po zabiegu.

Stopnie kliniczne przetok trzustkowych

Wyróżniono trzy stopnie kliniczne pooperacyjnej przetoki trzustkowej w zależności od ich wpływu na stan kliniczny chorego: A, B i C.

Przetoka w stopniu A

Przetoka w stopniu A objawia się wyłącznie znamiennie podwyższoną aktywnością amylazy, bez innych następstw klinicznych. Te czysto biochemiczne przetoki nie są powodem większej chorobowości, częstszych przetoczeń krwi ani przeniesień na oddział intensywnej terapii (OIT). Koszty szpitalne leczenia chorych z przetoką trzustkową w stopniu A nie odbiegają istotnie od kosztów leczenia chorych bez przetoki.