Brak wytycznych dotyczących postępowania w przypadku zakrzepicy żył centralnych powoduje, że leczenie chorych z tym schorzeniem jest niezwykle trudne.

Wstęp

W ostatnich latach nastąpił dynamiczny rozwój procedur wewnątrznaczyniowych, dzięki czemu są one coraz powszechniej wykorzystywane. Niestety skutkiem tego jest znaczne zwiększenie częstości zakrzepicy żył centralnych. Ta rzadka choroba, która do niedawna była utożsamiana jedynie z występowaniem nowotworu, dotyka coraz większą liczbę pacjentów, na których leczenie lekarze powinni być przygotowani.

Zakrzepica żyły głównej górnej

Zespół żyły głównej górnej (ŻGG) jest zespołem objawów wywołanych upośledzeniem przepływu krwi przez żyłę główną górną. Przyczyny jego powstania możemy podzielić na złośliwe oraz łagodne. Wraz z rozwojem medycyny zmieniała się najczęstsza etiologia zespołu. Do momentu rozpowszechnienia antybiotykoterapii najczęstszym czynnikiem sprawczym były infekcje, głównie kiła i gruźlica. Następnie dominującą przyczyną zespołu ŻGG stały się nowotwory i pozostały nią do dziś.¹ Zespół żyły głównej górnej najczęściej występuje w przebiegu raka płuc (2-4% pacjentów), lecz może być wywołany przez każdy nowotwór zlokalizowany w sąsiedztwie żyły głównej górnej.² Choroba nowotworowa znacznie zwiększa ryzyko wystąpienia zakrzepicy ŻGG ze względu na stan nadkrzepliwości, bezpośredni ucisk na naczynie zaburzający przepływ krwi oraz – w przypadku nacieku – uszkodzenie śródbłonka.

W ostatnim 25-leciu obserwuje się dynamiczny wzrost częstości występowania zespołu ŻGG o etiologii nienowotworowej, głównie zakrzepowej, spowodowanej interwencjami wewnątrznaczyniowymi, np. stosowaniem portów naczyniowych, wkłuć centralnych czy cewników do dializoterapii.³ Według Rice’a i wsp. aż 28% zespołów ŻGG jest powikłaniem zakrzepowym po wprowadzeniu cewników naczyniowych.⁴ Wśród pacjentów z wszczepionym rozrusznikiem serca u 25% zobrazowano zwężenie lub okluzję żył centralnych, lecz tylko 1-3% z nich miało objawy.⁵

Najnowsze piśmiennictwo podaje jako przyczynę wystąpienia zespołu ŻGG kolejno:

• port naczyniowy – 16%
• cewnik do dializoterapii – 5%
• pierwotną zakrzepicę ŻGG – 1-5%
• rozrusznik serca – 1-2%.¹

Symptomatologia

Do objawów zespołu żyły głównej górnej zaliczamy:

• obrzęk twarzy i szyi
• obrzęk kończyn górnych
• duszność
• poszerzenie żył klatki piersiowej i szyjnych.

Do rzadziej występujących objawów należą:

• chrypka
• bóle głowy
• zawroty głowy
• utraty przytomności.

Przebieg choroby zależy od szybkości narastania zakrzepu, jego umiejscowienia oraz rozległości. Charakterystyczne jest nasilanie się objawów w pozycji leżącej, w nocy. W przypadku wolnej progresji choroby adaptujące się krążenie oboczne może całko...