Z powodu urazów rocznie ginie ponad 5 mln ludzi, a dziesiątki milionów zostaje okaleczonych (według World Health Organization [WHO], dane z 2014 r.). Urazy są trzecią co do częstości przyczyną zgonów ogółem, w tym najczęstszą wśród osób w wieku do 40 r.ż.¹, stanowią więc ogromny problem socjoekonomiczny na świecie. U 7-10% wszystkich poszkodowanych w wyniku urazów stwierdzane są obrażenia jamy brzusznej², a 25% z nich wymaga pilnej interwencji chirurgicznej³. Krwotok do jamy brzusznej jest główną pourazową przyczyną zgonów, której można zapobiec.

Najczęstsze przyczyny poważnych urazów to wypadki komunikacyjne i upadki z wysokości (WHO 2014 r.). Wskutek zastosowania coraz większej liczby maszyn, coraz szybszych pojazdów oraz rozwoju motoryzacji częstość poważnych urazów rośnie. Szacuje się, że do 2020 r. wypadki komunikacyjne będą trzecią (!) przyczyną zachorowań na świecie. Dawniej ciężko poszkodowani w wypadkach najczęściej ginęli na miejscu zdarzenia. Dziś dzięki rozwojowi ratownictwa medycznego oraz doskonalszym technikom resuscytacji na szpitalnym oddziale ratunkowym (SOR) i w centrach urazowych częściej mamy do czynienia z chorymi z poważnymi obrażeniami ciała.

Mechanizm urazu jamy brzusznej

Tradycyjnie urazy jamy brzusznej dzielimy ze względu na mechanizm na tępe i penetrujące (przenikające). Spośród urazów jamy brzusznej 67% ma charakter tępy⁴. Wypadki komunikacyjne są przyczyną większości tego typu obrażeń, inne to upadki z wysokości, wypadki rowerowe, urazy sportowe oraz zdarzenia kryminalne⁵. Obrażenia przenikające są najczęściej spowodowane postrzałami i działaniem ostrych narzędzi⁵.

Rozpoznanie

Chorego, który trafia z urazem na SOR, przede wszystkim należy ocenić według znanego schematu ABCD, gdzie poszczególne litery oznaczają:

• A (airway) – drożność dróg oddechowych
• B (breathing) – oddychanie
• C (circulation) – krążenie
• D (disability) – stan świadomości.

W pierwszej kolejności należy zaopatrzyć stany bezpośrednio zagrażające życiu: udrożnić drogi oddechowe, zapewnić prawidłową wentylację, wdrożyć resuscytację krążeniowo--oddechową w razie zatrzymania krążenia, a resuscytację płynową u chorych niestabilnych hemodynamicznie. W razie potrzeby trzeba zaopatrzyć odmę prężną.