Leczenie ciężkiej postaci ostrego zapalenia trzustki

dr n. med. Marek Wroński

dr n. med. Andrzej Chaber

prof. dr hab. n. med. Maciej Słodkowski

Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej, Gastroenterologicznej i Onkologicznej, Warszawski Uniwersytet Medyczny

Adres do korespondencji: dr n. med. Marek Wroński, Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej, Gastroenterologicznej i Onkologicznej, Warszawski Uniwersytet Medyczny, ul. Banacha 1A, 02-097 Warszawa; e-mail: mwronski@vp.pl

  • Poglądy na leczenie zachowawcze i chirurgiczne ciężkiej postaci ostrego zapalenia trzustki (OZT) przedstawione na podstawie przeglądu piśmiennictwa oraz doświadczeń autorów pracy
  • Omówienie poszczególnych etapów postępowania w OZT i metod zalecanych w przypadku wystąpienia powikłań
  • Metody małoinwazyjne, m.in. drenaż wykonywany przezskórnie lub drogą endoskopową, nekrosektomia małoinwazyjna zaotrzewnowa lub z dostępu endoskopowego, a klasyczna nekrosektomia otwarta w leczeniu OZT

Zachorowalność na ostre zapalenie trzustki (OZT) wynosi od 5 do 70 przypadków na 100 000 osób rocznie i jest znacznie zróżnicowana geograficznie. W Polsce najczęstszymi przyczynami OZT są nadużywanie alkoholu i kamica żółciowa. OZT ma zwykle łagodny przebieg i nie wymaga leczenia specjalistycznego. Natomiast w 15-20% przypadków rozpoznaje się ciężkie OZT, które cechuje się dużą śmiertelnością. Postępowanie u chorych z ciężką postacią OZT wymaga zaangażowania zespołu wielospecjalistycznego i znacznych nakładów finansowych. Pierwsze godziny hospitalizacji są kluczowe dla powodzenia leczenia. Intensywna płynoterapia w tej fazie pozwala na poprawę wyników leczenia. Zaleca się wczesne żywienie dojelitowe. Leczenie inwazyjne powinno się wdrożyć po upływie 4 tygodni choroby. Należy stosować techniki małoinwazyjne o rosnącej inwazyjności na kolejnych etapach leczenia. Klasyczna nekrosektomia otwarta jest zabiegiem ratującym życie i powinna być stosowana w razie niepowodzenia metod mniej inwazyjnych, ich powikłań lub braku odpowiedniego sprzętu i przeszkolonego personelu. Zalecenia terapeutyczne w ciężkiej postaci OZT zestawiono w tabeli 1.

Terminologia ostrego zapalenia trzustki

W 1992 roku podjęto próbę usystematyzowania i ujednolicenia nomenklatury stosowanej w ostrym zapaleniu trzustki, wprowadzając tzw. klasyfikację z Atlanty. Mimo krytyki używano jej w niemal niezmienionej formie przez ponad 15 lat. W 2007 roku Grupa Robocza ds. Ostrego Zapalenia Trzustki pod egidą Międzynarodowego Klubu Trzustkowego zaproponowała poprawki do klasyfikacji z Atlanty, którą następnie poddano ogólnoświatowej dyskusji. Ostateczną wersję tej typologii opublikowano na łamach czasopisma „Gut” w styczniu 2013 roku (ryc. 1)1.

W obecnie obowiązującej klasyfikacji utrzymano dotychczasowy podział na obrzękowe śródmiąższowe zapalenie trzustki oraz martwicze zapalenie trzustki. Podstawą diagnostyki martwiczego zapalenia trzustki jest brak wzmocnienia kontrastem miąższu trzu...

W poprawionej klasyfikacji z Atlanty wyróżniono 4 podstawowe kategorie powikłań miejscowych w przebiegu OZT: ostry okołotrzustkowy zbiornik płynu, ostry zbiornik martwiczy, torbiel rzekomą oraz otorbioną martwicę trzustki (ryc. 2). Zrezygnowano z ...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Prognozowanie ciężkiego zapalenia trzustki i czynniki ryzyka zgonu

Wiele uwagi poświęcano przewidywaniu ciężkości przebiegu OZT. Oceniano m.in. pojedyncze markery mogące świadczyć o ciężkiej postaci OZT, takie jak: stężenie białka C-reaktywnego [...]

Wczesny okres ostrego zapalenia trzustki

W ciężkim OZT dochodzi do rozwoju przetrwałej niewydolności jedno- lub wielonarządowej. Chorzy są leczeni na oddziałach intensywnej terapii. W przypadku ostrej niewydolności oddechowej [...]

Wczesne interwencje w ostrym zapaleniu trzustki

Chorzy z OZT powinni być leczeni zachowawczo, niezależnie od ciężkości choroby. Obecnie nie wykonuje się nekrosektomii chirurgicznej we wczesnym okresie OZT, ponieważ [...]

Zespół ciasnoty wewnątrzbrzusznej

Zespół ciasnoty wewnątrzbrzusznej (ACS – abdominal compartment syndrome) jest powikłaniem charakterystycznym dla wczesnego okresu OZT i stanowi obecnie jedną z najczęstszych przyczyn interwencji [...]

Żółciopochodne ostre zapalenie trzustki

Większość chorych z OZT na tle kamicy żółciowej jest leczona zachowawczo i nie wymaga interwencji zabiegowej. W przypadku OZT z towarzyszącym zapaleniem dróg żółciowych istnieją [...]

Leczenie późnych powikłań ostrego zapalenia trzustki

Najczęstszym wskazaniem do interwencji chirurgicznej w późnym okresie OZT jest zakażenie martwicy trzustki. Powikłanie to stwierdza się u 30-70% pacjentów. Leczenie inwazyjne zaleca [...]

Podsumowanie

Pierwsze godziny hospitalizacji chorego na ostre zapalenie trzustki stanowią najważniejszy okres w leczeniu tej choroby. Wybór odpowiedniej w tej fazie OZT metody i właściwa [...]
Do góry