Tętniaki zapalne (infekcyjne) aorty
prof. dr hab. n. med. Dariusz Janczak
lek. Katarzyna Frączkowska
lek. Agnieszka Lepiesza
dr n. med. Tadeusz Dorobisz
- Tętniak zapalny aorty jako istotny, choć rzadki problem kliniczny – epidemiologia, kryteria diagnostyczne, powikłania
- Rola antybiotykoterapii w leczeniu tętniaków zapalnych aorty
- Omówienie dostępnych sposobów leczenia operacyjnego: otwartej rekonstrukcji aorty in situ oraz metod endowaskularnych
Tętniak zapalny aorty został po raz pierwszy opisany w 1885 roku przez sir Williama Oslera u chorego ze współistniejącymi wegetacjami na zastawkach serca i z 4 tętniakami aorty1-3. Od tego czasu w piśmiennictwie używano zamiennie wielu nazw dla tej jednostki chorobowej, takich jak: „tętniak zapalny”, „ropne zapalenie aorty” lub „septyczny tętniak aorty”1. Wielu autorów podkreśla konieczność odgraniczenia zapalnego tętniaka aorty od przetok aortalno-jelitowych i infekcji przeszczepów aortalnych ze względu na odmienną ich etiologię i sposób leczenia1. Aż do dziś nie zostały ustalone jednoznaczne i powszechnie akceptowane kryteria diagnostyczne tętniaków zapalnych aorty. Do najczęściej wymienianych w piśmiennictwie należą:
- objawy kliniczne: ból brzucha lub pleców, gorączka, współistniejąca infekcja
- objawy laboratoryjne: zwiększenie wartości parametrów stanu zapalnego, w tym białka C-reaktywnego, leukocytoza, a także pozytywne wyniki badań mikrobiologicznych
- objawy radiologiczne w tomografii komputerowej lub rezonansie magnetycznym: obecność tętniaka aorty, masy okołoaortalne, pęcherzyki gazu w sąsiedztwie tętniaka, szybka progresja wymiaru tętniaka
- obraz śródoperacyjny.
Ponadto autorzy zgadzają się, że do rozpoznania tętniaka zapalnego aorty konieczne jest spełnienie więcej niż 1 kryterium spośród wyżej wymienionych1,2,4.
Tętniak zapalny aorty to problem, z którym lekarze niecodziennie mają do czynienia w praktyce klinicznej. Częstość jego występowania szacuje się na 0,5-2% wszystkich tętniaków aorty w krajach zachodnich. Problem ten jest znacznie częstszy w Azji Wschodniej, a na Tajwanie dotyczy nawet 13% wszystkich tętniaków1-7. Około 50% tętniaków zapalnych aorty jest zlokalizowanych w odcinku piersiowym i trzewnym aorty, a pozostałe 50% – w odcinku podnerkowym aorty4. Częstość występowania tętniaków zapalnych aorty wzrasta przy zastosowaniu inwazyjnych metod monitorowania, angiografii i innych przezskórnych procedur8, a dotyczy to zwłaszcza starszych osób w immunosupresji i/lub z towarzyszącymi chorobami układu sercowo-naczyniowego (np. uogólnioną miażdżycą) i cukrzycą1. Śmiertelność w tętniakach zapalnych aorty przy zastosowaniu jedynie leczenia zachowawczego jest wysoka, waha się od 36% do 82%, i jest związana z utrzymującym się zakażeniem i pękaniem tętniaków7. Według Guo i wsp. śmiertelność po leczeniu nieoperacyjnym sięga nawet 70-90%2. Spośród niezależnych czynników ryzyka śmiertelności związanych z obecnością tętniaka zapalnego aorty wymienia się: zaawansowany wiek chorego, infekcję (szczepami Staphylococcus aureus), leczenie nieoperacyjne, masywną infekcję tkanek okołoaortalnych, płeć żeńską, pęknięcie tętniaka oraz lokalizację tętniaka w odcinku ponadnerkowym aorty6.