Osoby zgłaszające się do poradni z problemem proktologicznym można najogólniej podzielić na dwie grupy. Pierwszą stanowią pacjenci z chorobą proktologiczną wyraźnie widoczną już w trakcie pierwszego badania proktologicznego i ci najczęściej wymagają zabiegu operacyjnego lub konkretnego leczenia zachowawczego. Drugą grupę tworzą pacjenci z zaburzeniami czynnościowymi i niespecyficznymi dolegliwościami proktologicznymi. Wówczas najczęściej choroba nie zostaje rozpoznana podczas pierwszej wizyty. Problemy, z którymi te osoby przychodzą, są trudne do zdiagnozowania i leczenia, wymagają od lekarza poświęcenia im więcej czasu podczas wizyty, a sami pacjenci często są postrzegani jako hipochondrycy i zwykle odsyłani do kolejnych specjalistów, w tym nierzadko do psychiatrów.

Szczególną grupę stanowią osoby z dysfunkcją dna miednicy. Zaburzenia te częściej dotyczą kobiet, w tym zazwyczaj wieloródek. Wielu badaczy upatruje związek między zaburzeniami ruchomości dna miednicy z przebytymi porodami i niezdiagnozowanymi wcześniej uszkodzeniami mięśni dna miednicy oraz nerwu sromowego. Skutkuje to u kobiet: utrudnioną defekacją, zaburzeniami czynności pęcherza moczowego, często kłopotami we współżyciu płciowym, może też dojść do wypadania zarówno odbytnicy, jak i narządu rodnego. Z kolei zespół utrudnionej defekacji dotyczy osób z zaburzeniami czucia w odbytnicy. W tym przypadku nie pomagają standardowe leki przeczyszczające, odbytnica ulega rozszerzeniu poprzez gromadzenie się mas kałowych, a pacjenci muszą sami ją opróżniać palcem ze stolca. Pacjenci z tych grup w pierwszej kolejności podczas diagnostyki wymagają wykluczenia organicznej przyczyny dolegliwości (wykonania przede wszystkim kolonoskopii), a następnie przeprowadzenia wielu specjalistycznych badań. Szczególnie przydatna jest w tych przypadkach defekografia MR.

W artykule omówiono najnowsze osiągnięcia w zakresie stosowanych aktualnie metod obrazowych i czynnościowych. Mimo dużych możliwości współczesnej diagnostyki proktologicznej nadal nie należy pomijać elementarnych etapów tego procesu, jakimi są wywiad z pacjentem i badanie przedmiotowe, w tym proktologiczne (próba Valsalvy!). W dalszej kolejności wykonuje się odpowiednie badania obrazowe i czynnościowe.

Badanie przedmiotowe