Perforacja przełyku – przegląd metod diagnozowania i leczenia
dr hab. n. med. Renata Taboła, prof. UM1
dr n. med. Jarosław Wierzbicki2
- Etiologia i objawy perforacji przełyku
- Tomografia komputerowa klatki piersiowej i nadbrzusza z kontrastem doustnym złotym standardem w diagnostyce urazów przełyku
- Przegląd dostępnych możliwości leczenia perforacji przełyku
Częstość występowania perforacji przełyku
Perforacja przełyku to rzadko występujące schorzenie. Potwierdzają to badania wieloośrodkowe i retrospektywne z pojedynczych ośrodków prowadzone wśród pacjentów diagnozowanych zwykle na przestrzeni dekad1-3. Odsetek perforacji leczonych w ciągu roku w specjalistycznych ośrodkach wynosi średnio 3,9%, większość pacjentów stanowią osoby w 6 dekadzie życia, nieznacznie częściej problem ten dotyczy mężczyzn niż kobiet1,2.
Przyczyny perforacji przełyku
Najczęstszą przyczyną perforacji przełyku jest uszkodzenie jatrogenne, do którego dochodzi w trakcie endoskopii zabiegowej lub diagnostycznej, w szczególności podczas poszerzania zwężenia lub z powodu achalazji. Uszkodzenie przełyku może być również powikłaniem operacji narządów sąsiadujących1. Około 15% urazów jest określanych jako spontaniczne, bez rozpoznanej patologii przełyku1,2. Przyczyną spontanicznej perforacji przełyku jest najczęściej tzw. uraz ciśnieniowy, spowodowany wzrostem ciśnienia wewnątrzbrzusznego podczas intensywnych wymiotów. Po raz pierwszy ten rodzaj uszkodzenia opisał Herman Boerhaave w 1724 roku, stąd spontaniczna perforacja przełyku jest nazywana zespołem Boerhaavego. Bardzo prawdopodobne, że podobny mechanizm odpowiada za perforację podczas stanu padaczkowego, manewru Heimlicha czy defekacji. Rzadszą przyczyną perforacji przełyku jest jego tępy uraz. Uszkodzenie przełyku penetrującym ostrym narzędziem dotyczy najczęściej części szyjnej i piersiowej. Również rany postrzałowe mogą powodować perforację przełyku. Wszystkie te urazy są niestety łatwe do przeoczenia4.
Uszkodzenie przełyku u dzieci najczęściej spowodowane jest przypadkowym połknięciem substancji żrącej. Z kolei wypicie substancji żrącej przez osoby dorosłe należy wiązać z próbą samobójczą. Substancje te należą z reguły do dwóch grup: zasad lub kwasów. Kwasy mają nieprzyjemny posmak, zwykle połknięta zostaje niewielka ilość substancji, co powoduje koagulacyjną nekrozę tkanek o mniejszym zasięgu niż w przypadku zasad, które mają neutralny smak, ale jednocześnie powodują rozpływną martwicę i uszkadzają całą ścianę przełyku. Zasięg urazu chemicznego przełyku i jego kliniczne następstwa zależą od wielu czynników, w tym od ilości, lepkości, stężenia połkniętej substancji, a także od czasu kontaktu czynnika żrącego z błoną śluzową przełyku5.
