Przewlekłe niedokrwienie przewodu pokarmowego w codziennej praktyce
prof. dr hab. n. med. i n. o zdr. Jacek Budzyński
- Klasyfikacja choroby niedokrwiennej jelit
- Postępowanie diagnostyczno-terapeutyczne z pacjentami z objawami niedokrwienia przewodu pokarmowego
- Przedstawienie aktualnych danych dotyczących zespołów związanych z niedokrwieniem jelit
Choroba niedokrwienna jelit, podobnie jak np. choroba niedokrwienna serca, jest definiowana jako heterogenny zespół objawów i/lub zaburzeń spowodowanych dysproporcją między ilością krwi dopływającej do krążenia trzewnego a zapotrzebowaniem na dostarczane przez nią składniki1-4. Może ona przebiegać w postaci ostrej i przewlekłej. Ze względu na czas utrzymywania się (nawracania) objawów oraz lokalizację zmian niedokrwiennych wyróżnia się następujące jej postaci:
- ostre niedokrwienie krezki lub jelit (acute mesenteric ischemia, acute bowel ischemia)
- ostre niedokrwienie okrężnicy (acute colon ischemia)
- przewlekłe niedokrwienie krezki
- przewlekłe niedokrwienne zapalenie okrężnicy (ischemic colitis)1-4.
W każdej z podanych głównych postaci choroby niedokrwiennej jelit można wyróżnić podtypy w zależności od:
- stopnia zamknięcia naczynia zaopatrującego narząd w krew (postać okluzyjna, postać nieokluzyjna)
- rodzaju naczynia powodującego zaburzenia perfuzji jelitowej (niedokrwienie spowodowane dysfunkcją napływu [tętnicze, np. miażdżyca naczyń trzewnych], przepływu [zaburzenia mikrokrążenia, np. choroba Buergera, twardzina] i odpływu krwi [na podłożu zaburzeń żylnych, np. zakrzepica żylna, nadciśnienie wrotne])
- patofizjologii uszkodzenia ściany jelita (niedokrwienne, reperfuzyjne)
- wystąpienia martwicy jelita (zgorzelinowe, niezgorzelinowe)
- jej zasięgu w ścianie (postaci śluzówkowa i pełnościenna)
- powikłań odległych (przewlekłe zapalenie, zapalenie ogniskowe z owrzodzeniem, zwężenie poniedokrwienne, uszkodzenie bariery jelitowej z zespołem utraty białka czy translokacją bakteryjną).
Celem niniejszego przeglądu jest przedstawienie aktualnych danych dotyczących zespołów związanych z przewlekłym niedokrwieniem jelit.
Epidemiologia
Przewlekłe niedokrwienie krezki jest rzadkim zespołem chorobowym. Wynika to głównie z bardzo silnie rozwiniętego krążenia obocznego w zakresie tętnic trzewnych, utworzonego przez arkady oraz połączenia tętnicy krezkowej górnej z pniem trzewnym, tętnicą krezkową dolną (np. łuk Riolana) i tętnicami biodrowymi wewnętrznymi. Ocenia się, że objawy niedokrwienia jelit zgłasza niewielki odsetek pacjentów powyżej 80 lat, mimo że obecność istotnych zwężeń tętnic trzewnych stwierdza się u 67% osób w tym wieku1-4. Niedokrwienie okrężnicy lub niedokrwienne zapalenie okrężnicy stanowi 50-70% przypadków choroby niedokrwiennej jelit i jest jej najczęstszą postacią1-2. Zapadalność i chorobowość z tego powodu nie są dokładnie znane. W naszym ośrodku zabiegi wewnątrznaczyniowej rewaskularyzacji tętnic trzewnych z powodu przewlekłego niedokrwienia jelit stanowią niespełna 0,5% wszystkich interwencji w ciągu roku.
