Temat numeru
Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa
dr n. med. Małgorzata Dybowska1
lek. Dariusz Dybowski2
prof. dr hab. n. med. Witold Tomkowski1
- Objawy kliniczne zakrzepicy żył głębokich i zatoru tętnicy płucnej
- Przydatność skali Wellsa oraz skali genewskiej w diagnostyce zakrzepicy żył głębokich i zatoru tętnicy płucnej
- Profilaktyka i leczenie żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej w świetle Konsensusu Polskiego z 2017 roku
Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa (ŻChZZ), czyli zakrzepica żył głębokich (ZŻG) oraz zator tętnicy płucnej (ZTP), to ważny problem epidemiologiczny oraz jedno z kluczowych powikłań u pacjentów poddanych zabiegom operacyjnym1,2. Niestety dokładna częstość występowania ŻChZZ w populacji ogólnej jest trudna do ustalenia w związku z niespecyficznym obrazem klinicznym zarówno ZŻG, jak i ZTP1. Szacuje się, że roczna zapadalność na ZTP wynosi 39-115 przypadków na 100 000 osób, a na ZŻG – 53-162 na 100 000 osób3,4.
Patogeneza
Główną rolę w patogenezie choroby odgrywają 3 czynniki opisane przez Rudolfa Virchowa w połowie XIX wieku i nazwane triadą Virchowa. Należą do nich:
- zwolnienie przepływu krwi
- zmiany w układzie krzepnięcia i fibrynolitycznym
- uszkodzenie ściany naczynia.
Powikłania zakrzepowo-zatorowe występują zwykle przy współistnieniu co najmniej 2 spośród wymienionych czynników.
Czynniki ryzyka
Silnymi czynnikami predysponującymi do rozwoju ŻChZZ (iloraz szans [OR – odds ratio] >10) są: złamanie kości kończyny dolnej, hospitalizacja z powodu niewydolności serca bądź migotania przedsionków (w ciągu ostatnich 3 miesięcy), wymiana stawu biodrowego lub kolanowego, poważny uraz, zawał mięśnia sercowego (w ciągu ostatnich 3 miesięcy), przebyta ŻChZZ, uraz rdzenia kręgowego.
Do umiarkowanych czynników ryzyka (OR 2-9) należą: artroskopia stawu kolanowego, choroby autoimmunologiczne, przetoczenie krwi, cewniki naczyniowe i elektrody w żyłach centralnych, stosowanie chemioterapii, zastoinowa niewydolność serca lub niewydolność oddechowa, stosowanie czynników stymulujących erytropoezę, hormonalna terapia zastępcza (w zależności od jej rodzaju), doustna antykoncepcja, zapłodnienie in vitro, okres połogu, infekcja (w szczególności zapalenie płuc, zakażenie układu moczowego i ludzkim wirusem niedoboru odporności [HIV – human immunodeficiency virus]), choroba zapalna jelit, nowotwór złośliwy (największe ryzyko stanowi choroba z przerzutami), udar mózgu z porażeniem kończyny, zakrzepowe zapalenie żył powierzchownych, trombofilia.
Wśród słabych czynników ryzyka (OR <2) wymienia się: unieruchomienie w łóżku przez dłużej niż 3 dni, unieruchomienie związane z pozycją siedzącą (np. przedłużona podróż samochodem lub samolotem), wiek, cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, chirurgia la...
