prof. dr hab. n. med. Mariusz Frączek

Szanowni Państwo!

Od dawna zdawaliśmy sobie sprawę, że jednym z wyzwań stojących przed państwami Europy w XXI wieku jest problem narastającej migracji. Jej przyczyn upatrywaliśmy w odległych konfliktach zbrojnych, niesprawiedliwości społecznej, różnicy potencjałów gospodarczych, a także w zmianach klimatu, a w konsekwencji w katastrofach naturalnych w przyrodzie. Niemniej tkwiliśmy mentalnie w przekonaniu, że wszystko to będzie się działo gdzieś daleko. Informacje z 24 lutego 2022 roku zburzyły te przekonania i całkowicie zmieniły optykę postrzegania rzeczywistości.

Przez chwilę zastanawiałem się, czy w obliczu tragedii rozgrywającej się w bezpośrednim sąsiedztwie naszej granicy, wobec milionów uchodźców trafiających do Polski, pisanie o uszkodzeniach jatrogennych dróg żółciowych czy o limfadenektomii dołu pachowego ma sens? Czy nie jest to rodzaj ekstrawagancji w czasie, gdy przyjmujemy do własnych domów rzesze potrzebujących, wysyłamy transporty humanitarne i w wolnych chwilach śledzimy najnowsze doniesienia z wojny? Jesteśmy cały sercem z uchodźcami. Jednocześnie pozostajemy w pełnej gotowości do leczenia chorych, także tych nowo przybyłych do naszego kraju. Podjęte tematy leczenia oparzeń, kontroli bólu oraz postępowania z ranami zakażonymi są jak najbardziej aktualne. Zapraszam zatem do lektury najnowszego numeru „Chirurgii po Dyplomie”.

Doktor Ryszard Mądry i lek. Aleksandra Winiarska ze Wschodniego Centrum Leczenia Oparzeń i Chirurgii Rekonstrukcyjnej w Łęcznej i Uniwersytetu Medycznego w Lublinie przygotowali przejrzyste opracowanie dotyczące postępowania chirurgicznego w oparzeniach. Jak piszą sami autorzy: „[…] rocznie na oddziały kierowanych jest około 12 000 pacjentów, którzy wymagają m.in. zaplanowania i wdrożenia resuscytacji płynowej oraz chirurgicznego zaopatrzenia ran oparzeniowych”. Olbrzymia grupa jest leczona ambulatoryjnie. „Każdego roku w Polsce z powodu ciężkich oparzeń umiera blisko 800 pacjentów”. Już te fakty wskazują na konieczność wnikliwej analizy problemu. Przedstawiony artykuł polecam zwłaszcza szkolącym się chirurgom.

Ból aż do połowy XIX wieku był wszechobecny w chirurgii. Wykonanie prostych z punktu widzenia technicznego zabiegów wiązało się z wyścigiem z czasem, tak aby ból spowodowany urazem operacyjnym trwał jak najkrócej. Momentem przełomowym było wykrycie podtlenku azotu, eteru i chloroformu. Dopiero kolejne stulecie przyniosło możliwości znieczulenia dożylnego. Myślę, że w XXI wieku potencjał środków, jakimi dysponujemy w ramach leczenia przeciwbólowego, jest na tyle duży, że możemy zapewnić komfort leczenia pacjentom znajdującym się na różnym etapie wielu chorób. Problem ten w moim przekonaniu szczególnie dotyczy chorób przewlekłych, paliatywnego leczenia chorób nowotworowych. Pacjenci leczeni w nieodpowiedni i tym samym w nieskuteczny sposób, nie znajdując drogi ucieczki od bólu, popadają w depresję, nie szukają nawet motywacji do leczenia. Ekspert do spraw leczenia bólu dr hab. Jarosław Woroń z Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie omówił w swoim artykule sposoby i możliwości leczenia przeciwbólowego w okresie pooperacyjnym. Ważnym elementem jest indywidualizacja terapii. W Państwa i swoim imieniu, korzystając z takiej możliwości, chciałbym poprosić Autora o kolejny artykuł na temat możliwości leczenia bólu przewlekłego.

Krwawienia z żylaków przełyku i dna żołądka stanowią specjalistyczny i trudny problem dla większości placówek endoskopowych z powodzeniem interweniujących w przypadkach innych źródeł krwawienia do górnego odcinka przewodu pokarmowego. Aby wykonać endoskopowe podwiązanie żylaków (EBL/EVL), należy dysponować odpowiednim sprzętem i posiadać umiejętności posługiwania się nim. Przy ograniczonej liczbie ośrodków referencyjnych pojawiają się zatem trudności organizacyjne dotyczące możliwości szybkiego przekazania chorego. Do tego dochodzi problem potencjalnej niewydolności wątroby wynikającej z jej marskości, prowadzącej do rozwoju nadciśnienia wrotnego. Przedstawiony artykuł na temat krwawień z żylaków do górnego odcinka przewodu pokarmowego przygotowali prof. Marek Jackowski, dr hab. Mateusz Jagielski, prof. UMK i stud. Eryk Bella z Collegium Medicum Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Jedna kwestia wymaga jednak uwagi. O ile wobec nieskuteczności leczenia endoskopowego i braku innych możliwości wykonanie przezszyjnego wewnątrzwątrobowego zespolenia wrotno-systemowego (TIPS) jest niewątpliwie wskazane, o tyle nie bardzo rozumiem, jaki rodzaj leczenia mieli na myśli autorzy, proponując leczenie chirurgiczne (zespolenie śledzionowo-nerkowe, operację Sugiury?). Wydaje się, że w dobie rozwiniętych innych technik te wskazania ograniczone są do absolutnego minimum. Oczywiście definitywnym rozwiązaniem jest przeszczepienie wątroby.

Szkolenie w zakresie chirurgii ogólnej obejmuje szerokie obszary poza klasyczną chirurgią jamy brzusznej. W bieżącym wydaniu naszego czasopisma prezentujemy artykuł „Limfadenektomia pachowa – trudności operacyjne”, którego autorzy, tj. lek. Paulina Gibowska, dr Mateusz Wichtowski i dr hab. Dawid Murawa, prof. UZ z Kliniki Chirurgii Onkologicznej Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu i Collegium Medicum w Zielonej Górze, przedstawili technikę operacyjną usunięcia węzłów chłonnych dołu pachowego, zwracając szczególną uwagę na elementy anatomii tej okolicy ciała. Opisy uzupełniono czytelnym materiałem fotograficznym.

Powikłania, niezależnie od naszych zamierzeń, pozostają immanentną częścią chirurgii. Dyskusja na temat powikłań jest niezwykle ważna. Powinniśmy wiedzieć, co robić, aby zmniejszyć ich odsetek, oraz znać metody ich leczenia. Planując tegoroczne Mazowieckie Dni Chirurgiczne, które odbędą się w dniach 22-23.04.2022 roku (https://mdc.org.pl/), komitet organizacyjny poświęcił pierwszą sesję właśnie tematowi powikłań.

Artykuł o jatrogennych urazach dróg żółciowych przygotowali dr hab. Piotr Hogendorf, prof. UM, prof. Janusz Strzelczyk i dr hab. Adam Durczyński, prof. UM z Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego nr 1 im. Norberta Barlickiego oraz z Kliniki Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. Zapraszam Panów do dyskusji na sesję o podobnej tematyce w ramach Mazowieckich Dni Chirurgicznych. Na marginesie: ciekawy jestem, jaka jest obecnie skala problemu, do ilu tak naprawdę urazów dróg żółciowych dochodzi w skali całego kraju? Ostatnia w miarę rzetelna statystyka dotyczyła okresu, gdy cholecystektomie klasyczne były co prawda w odwrocie, ale jeszcze często wykonywane. Wszystkie statystyki wskazują na większą urazowość podczas operacji laparoskopowych. Czy w takim razie, wykonując prawie wszystkie wycięcia pęcherzyka metodami małoinwazyjnymi, mamy więcej urazów jatrogennych?

Zjawisko nieuchronnego starzenia się populacji europejskiej stawia przed nami wyzwania dotyczące leczenia operacyjnego i zabiegowego grup pacjentów w coraz bardziej zaawansowanym wieku. Wychodząc naprzeciw tym założeniom, poprosiliśmy dr. hab. Jakuba Keniga, prof. UJ z Kliniki Chirurgii Ogólnej, Onkologicznej, Gastroenterologicznej i Transplantologii Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie o przygotowanie materiału dotyczącego właściwego postępowania z chorymi w wieku senioralnym, zwłaszcza obciążonymi zespołem kruchości, w zakresie leczenia chorób nowotworowych żołądka i jelita grubego.

Na zakończenie przedstawiamy krótki przegląd metod związanych z niezwykle ważnym problemem zakażenia miejsca operowanego w świetle aktualnych wytycznych. Artykuł „Infekcja rany chirurgicznej – co nowego?” przygotowali dr hab. Renata Taboła, prof. UM i dr Michał Geneja z Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu.

Wyrażam nadzieję, że artykuły zamieszczone w najnowszym wydaniu „Chirurgii po Dyplomie” zainteresują Państwa i pozwolą wzbogacić Państwa wiedzę. Życzę miłej lektury!