Definicja

Mianem ropnia okołoodbytniczego określa się zbiornik zakażonej treści w przestrzeniach tkankowych okołoodbytowych lub okołoodbytniczych¹.

Występowanie

Ropień okołoodbytniczy należy do najczęstszych schorzeń odbytu. Zachorowalność ocenia się na mniej więcej 20 osób na 100 000 mieszkańców. Rozwija się prawie 2 razy częściej u mężczyzn niż u kobiet ze szczytem zachorowania przypadającym na 40 rok życia¹.

Przyczyny i podział

W przeważającej liczbie przypadków ropnie okołoodbytnicze biorą swój początek z zakażonych gruczołów odbytowych Hermanna na skutek zatkania przewodów wyprowadzających.

Struktury te są zlokalizowane w przestrzeni międzyzwieraczowej kanału odbytu, na poziomie linii grzebieniastej i wyprowadzają wydzielinę przewodami do zatok Morgagniego^2,3. Mogą się również rozgałęziać i penetrować przez zwieracz zewnętrzny odbytu do dołu kulszowo-odbytniczego. Zakażenie częściej szerzy się ku dołowi pod wpływem siły ciężkości, przekształcając się w ropnie niskie, powierzchowne, a rzadziej ku górze, tworząc ropnie wysokie, głębokie. W pierwszym przypadku powstają ropnie przyodbytowe, podskórne, niskie międzyzwieraczowe oraz kulszowo-odbytnicze, a w drugim przypadku – wysokie ropnie międzyzwieraczowe, podśluzówkowe lub naddźwigaczowe, miedniczno-odbytnicze (ryc. 1). Dokładnie zebrany wywiad może nasuwać podejrzenie rzadziej występujących przyczyn ropnia okołoodbytniczego, takich jak choroba Leśniowskiego-Crohna czy ciało obce przebijające ścianę kanału odbytu (np. rybia ość, wykałaczka), ale ropień może się również pojawić jako powikłanie wycięcia hemoroidów, po nacięciu krocza lub w przebiegu nowotworu, gruźlicy bądź promienicy oraz po radioterapii^1,2. Niektóre ropnie okołoodbytnicze, w zależności od lokalizacji, przechodzą w przewlekłą postać choroby, tj. w przetokę odbytu. Ryzyko wystąpienia przetoki jest tym większe, im głębiej zlokalizowany jest ropień. Dlatego przetoki rozwijają się u około 50% pacjentów z ropniem kulszowo-odbytniczym, a tylko u 15% z ropniem przyodbytowym.

Nie można przewidzieć, który ropień okołoodbytniczy przekształci się w przetokę odbytu, a jedynymi sposobami jej zapobiegania są prawidłowo wykonane chirurgiczne nacięcie i drenaż⁴.