prof. dr hab. n. med. Mariusz Frączek

Szanowni Państwo!

W ciągu ostatnich miesięcy odebrałem kilkanaście telefonów od ordynatorów oddziałów chirurgicznych z województwa mazowieckiego. Wszyscy zgodnie wskazywali na narastające problemy z brakiem kadr medycznych, które dotyczą zarówno lekarzy, jak i personelu pielęgniarskiego. To oczywiście nic nowego, jednakże gwałtowny spadek liczby czynnych zawodowo chirurgów zatrudnionych w szpitalach doprowadza już w tej chwili do przynajmniej częściowego paraliżu niektórych placówek medycznych, szczególnie w okresie wakacyjnym, kiedy odbieramy zasłużone urlopy.

Korzystając z oficjalnej bazy systemu informacji o ochronie zdrowia, możemy zauważyć, że w latach 2017-2019 liczba lekarzy specjalistów w zakresie chirurgii ogólnej zmniejszyła się o około 18,5%. Nie znalazłem niestety wiarygodnych danych odnośnie do dwóch ostatnich lat, niemniej nawet pobieżna ocena wskazuje na jednoznaczne trendy spadkowe.

Przyczyny kryzysu kadrowego są w miarę oczywiste. Są one sumą kilku dobrze znanych Państwu elementów. Co ciekawe, z perspektywy konsultanta chirurgii w województwie mazowieckim dostrzegam w ciągu ostatnich miesięcy nową tendencję – migrację chirurgów z Warszawy do szpitali powiatowych poza stolicą. Wydaje się, że jednym ze źródeł tego zjawiska jest większa elastyczność zarządzających szpitalami, którzy traktują potrzeby chirurgów z większym zrozumieniem. Całkowicie niezrozumiała jest dla mnie sytuacja, kiedy przy tym samym stole operacyjnym stoją lekarze dwóch różnych specjalizacji i ich wynagrodzenie – w pełni akceptowalne przez administrację szpitali – różni się nawet kilkukrotnie. Jakiekolwiek podwyżki dla operatorów odbierane są jako nie do przyjęcia przy bezdyskusyjnej aprobacie stawek dla anestezjologów. Nie chciałbym być źle zrozumiany. Nie uważam, że anestezjolodzy zarabiają za dużo. Chciałbym jedynie spojrzeć na wybór specjalizacji w zakresie ekonomicznym oczami rezydenta. A to tylko jeden aspekt. Dochodzą do tego: możliwości rozwoju zawodowego, ryzyko niepowodzeń i odpowiedzialności karnej, niezwykle męcząca i stresująca praca. Od lat prowadzę dokładną statystykę liczby nowych specjalistów na Mazowszu. Z początkiem lata 2022 mamy 64 wolne miejsca szkoleniowe i liczba ta z roku na rok wzrasta. W sesji wiosennej 3 lekarzy otrzymało miejsca szkoleniowe w ramach rezydentury i 2 w ramach etatu. Jeśli co trzeci chirurg w Polsce jest już w wieku emerytalnym, to przyszłość rysuje się w czarnych barwach.

Od lat środowisko chirurgów apelowało o zmianę polityki wobec dyscyplin zabiegowych, odpowiednią wycenę procedur oraz uczynienie specjalizacji chirurgicznej bardziej atrakcyjną. Sam wielokrotnie przekazywałem informacje na temat nadciągającego kryzysu kadrowego. Nikt nas – chirurgów – nie słucha.

Powoli tracę nadzieję na realne zmiany systemowe i zaczynam myśleć o możliwościach przystosowania się do nowej sytuacji. Wydaje się konieczne zredukowanie jednostek chirurgicznych, które obsługują nieliczną populację. Takie działania związane z ruchami kadrowymi powinny być planowane i przygotowane z dużym wyprzedzeniem, aby nie wylać kolejnego dziecka z kąpielą.

Powszechność niektórych schorzeń paradoksalnie skutkuje pewnym stopniem lekceważenia problemu, zwłaszcza gdy proponowana terapia jest niepewna. Z chorymi na przepuklinę pępkową mamy do czynienia każdego tygodnia, przyjmujemy ich w gabinetach chirurgicznych, na SOR-ze. Podstawowym celem leczenia każdej przepukliny jest odtworzenie naturalnych warunków anatomicznych. Proste zszycie powłok wobec działania stosunkowo dużych sił na zszyte tkanki doprowadzało często do wznowy. Przez długie lata dominowała technika Mayo polegająca na zdwojeniu tkanek, aby zwiększyć w ten sposób ich wytrzymałość. Niestety i ta metoda obciążona była dużym odsetkiem nawrotów, a ryzyko niepowodzenia wzrastało po kolejnej operacji naprawczej. Dr hab. Kryspin Mitura, prof. UPH przygotował dla Państwa artykuł, w którym przedstawia inne od klasycznego spojrzenie na problem przepuklin pępkowych. Polega ono na tym, że rodzaj zabiegu chirurgicznego dostosowywany jest do pacjenta. Ta operacja „szyta na miarę”, uwzględniająca cechy przepukliny i charakterystykę chorego, pozwala spojrzeć na problem przepuklin z innej perspektywy. Gorąco zachęcam do lektury.

Panowie dr hab. Adam Durczyński, prof. UM, dr hab. Piotr Hogendorf, prof. UM oraz prof. Janusz Strzelczyk z Uniwersytetu Medycznego w Łodzi przedstawili opracowanie „Leczenie chirurgiczne guza Klatskina”. Osobiście, jeżeli nie mogę wykonać resekcji guza, zazwyczaj połączonej z prawo- lub lewostronną resekcją wątroby, w dobie rozwiniętych technik endoskopowych kieruję chorego na zabieg protezowania i chemioterapię. Przedstawione w artykule obwodowe zespolenie dróg żółciowych stanowi alternatywę dla protezowania, niemniej wybór takiej taktyki powinien być starannie przeanalizowany. Niezależnie od wszystkiego proponowana operacja pozostaje paliatywnym (nie pozbawionym powikłań – jak słusznie zauważają autorzy) sposobem leczenia żółtaczki mechanicznej u chorych na nieresekcyjnego guza Klatskina.

Leczenie ropni okołoodbytniczych to temat często poruszany na łamach „Chirurgii po Dyplomie”. Pochodzący z Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu dr Jacek Hermann i dr Jarosław Cwaliński przedstawili swoje doświadczenia w leczeniu tej choroby z zastosowaniem terapii podciśnieniowej.

Stwierdzenie u chorego chirurgicznego zaburzeń krzepnięcia jest niewątpliwym problemem dla zespołu leczącego, zwłaszcza gdy dostępność doświadczonego hematologa jest pod dużym znakiem zapytania. Aby ułatwić wybór właściwej decyzji u tego typu pacjentów, przedstawiamy pierwszą część artykułu na temat zaburzeń krzepnięcia w chirurgii autorstwa lek. Beaty Młot i prof. Piotra Rzepeckiego z Kliniki Onkologii oraz Kliniki Chorób Wewnętrznych i Hematologii Wojskowego Instytutu Medycznego w Warszawie.

W piśmie o charakterze dydaktycznym, jakim jest „Chirurgia po Dyplomie”, publikacja obiektywnych wytycznych postępowania towarzystw naukowych stanowi niezwykle atrakcyjną formę przekazania istotnych i aktualnych informacji. Lek. Grzegorz Witkowski z Centralnego Szpitala Klinicznego MSWiA w Warszawie omówił nowe rekomendacje American Society of Colon and Rectal Surgeons dotyczące leczenia chorych na wrzodziejące zapalenie jelita grubego.

Kwestia weryfikowania tożsamości pacjenta przyjmowanego do szpitala czy też zgłaszającego się do przychodni bądź innego podmiotu leczniczego staje się tematem rozważań adw. Anny Popławskiej w ramach powracającego działu „Chirurg w sądzie”.

Szanowne Czytelniczki i Szanowni Czytelnicy, trwają wakacje, urlopy. Wszyscy wiemy, że jedną z niewątpliwych i czystych radości życia jest odpoczynek po pracy. Wraz z całą redakcją „Chirurgii po Dyplomie” życzę zatem Państwu jak najwięcej tej niezmąconej radości.