Choroba uchyłkowa jelita grubego jest jednym z najczęstszych schorzeń jelita grubego w populacjach zachodnich, szczególnie wśród ludzi starszych. Szacuje się, że w szóstej dekadzie życia co druga osoba może mieć uchyłki jelita grubego, a wskaźnik ten wzrasta nawet do 80% w populacji po 80 roku życia. Najczęstszą lokalizacją uchyłków, a więc też choroby uchyłkowej, jest lewa połowa okrężnicy, szczególnie esica. U większości pacjentów przebiega bezobjawowo, ale – jak wiadomo z praktyki chirurgicznej – może doprowadzić do bardzo poważnych lub wręcz śmiertelnych powikłań. Do rozwoju uchyłków dochodzi pod wpływem wielu czynników (genetycznych, endoskopowych, dietetycznych), jednakże główną przyczyną pozostają zaburzenia mikrobioty jelitowej (dysbioza), dlatego najważniejsze w ich leczeniu i zapobieganiu powikłaniom są przywrócenie i utrzymanie prawidłowego stanu mikrobiomu^1,2.

Uchyłki okrężnicy powstają poprzez wypchnięcia śluzówki przez naturalne otwory naczyniowe. Wraz z wiekiem następuje przebudowa kolagenu i elastyny, co w konsekwencji sprzyja usztywnieniu ściany jelita i łatwiejszemu powstawaniu uchyłków³. Dodatkowo często dochodzi też do pogrubienia okrężnej warstwy mięśniówki jelita, co z kolei doprowadza do skrócenia jelita i zmienia jego budowę na bardziej podatną na tworzenie się uchyłków³. W wielu badaniach w patogenezie uchyłkowatości podkreśla się rolę czynników związanych z jelitowym układem nerwowym, w tym: zmniejszenia liczby komórek nerwowych w zwojach trzewnych, zwiększenia stężeń wazoaktywnego peptydu jelitowego (VIP – vasoactive intestinal peptide) czy substancji P, a także zmniejszenia stężenia neurotroficznego czynnika pochodzenia glejowego (GDNF – glial cell line-derived neurotrophic factor)^3-6.

Definicje

Uchyłek (łac. diverticulum) to workowate, zwykle niedużych rozmiarów zewnętrzne uwypuklenie ściany jelita. Uchyłki jelita są w życiu płodowym fizjologią, natomiast już po urodzeniu stają się patologią. Mogą powstawać w różnych miejscach poza jelitem grubym (takich jak: przełyk, dwunastnica, jelito cienkie). Ze względu na budowę można podzielić uchyłki na: prawdziwe, które składają się ze wszystkich 3 warstw jelita, oraz rzekome (pseudouchyłki), które są przepuklinami błony śluzowej pokrytymi dodatkowo błoną surowiczą. Najczęstsze uchyłki lewej połowy okrężnicy są nabytymi uchyłkami rzekomymi, natomiast rzadkie i na ogół wrodzone uchyłki prawej połowy to uchyłki prawdziwe. Uchyłki jelita grubego to niewielkie, workowate uwypuklenia błony śluzowej i podśluzowej na zewnątrz światła jelita⁷.