prof. dr hab. n. med. Mariusz Frączek

Szanowni Państwo!

W dniu 27 grudnia 2022 roku weszła w życie nowelizacja ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, w wyniku której nastąpiły istotne zmiany dotyczące przeprowadzania Państwowego Egzaminu Specjalizacyjnego (PES).

Najważniejsze postanowienia to:

• Zrezygnowano z bazy pytań, które miały być wykorzystywane do konstrukcji testów egzaminacyjnych.
• Na co najmniej 4 miesiące przed egzaminem Centrum Egzaminów Medycznych po uzgodnieniu z konsultantem krajowym w danej dziedzinie medycyny będzie publikowało zakres merytoryczny PES, tj. wykaz źródeł bibliograficznych ze wskazaniem określonych rozdziałów oraz wytycznych właściwych towarzystw naukowych. Tylko na podstawie tych źródeł będą mogły być opracowywane pytania testowe.
• Zdający, który na co najmniej 75% pytań udzieli poprawnych odpowiedzi (tj. uzyska ocenę dobrą), będzie z mocy prawa zwolniony z egzaminu ustnego wchodzącego w skład danego PES.

Zdaję sobie sprawę, że bardzo trudno znaleźć remedium na brak specjalistów w Polsce. Czy jednak ułatwienia w zdobyciu specjalizacji są właściwym rozwiązaniem? Od lat prowadzę egzaminy ustne z chirurgii ogólnej. Kandydat zazwyczaj przyjeżdża z opiekunem, którego pytamy o opinię o przyszłym chirurgu; jest to element całościowej oceny. Pytania problemowe różnią się zasadniczo od pytań testowych. Dodatkowym elementem egzaminu jest opis wylosowanej operacji. Jednocześnie jakość testów nie jest najmocniejszą stroną, a umiejętność rozwiązywania testów nie zawsze przekłada się na uporządkowaną wiedzę. Wydawało mi się, że dążymy do stworzenia na wzór egzaminów amerykańskich odpowiednio dużej bazy pytań testowych, obejmującej cały wymagany materiał.

Od lat środowisko chirurgiczne czeka na nowy program szkolenia specjalizacyjnego z zakresu chirurgii ogólnej, modyfikację koniecznych do wykonania procedur. Zmiana sposobów egzaminowania bez zmiany programu nauczania jest w moim przekonaniu nie najlepszym rozwiązaniem.

Niniejsze wydanie „Chirurgii po Dyplomie” otwiera niezwykle ciekawy artykuł przygotowany przez prof. Jacka Szeligę z Katedry Chirurgii Ogólnej, Gastroenterologicznej i Onkologicznej Collegium Medicum Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu pt. „Wpływ powikłań pooperacyjnych na wyniki leczenia bariatrycznego”. Tych, którzy oczekują prostego omówienia powikłań pooperacyjnych i sposobów ich zaopatrywania, chciałem od razu rozczarować. Autor przedstawia złożoność, wielodyscyplinarność działań bariatrycznych, których efektem jest bezpieczna utrata masy ciała. Cytując autora: „W przypadku leczenia otyłości zabieg operacyjny jest jedynie drobnym wycinkiem złożonej, wieloletniej i wielospecjalistycznej terapii tej choroby, co sprawia, że na ostateczny efekt bariatryczno-metaboliczny ma wpływ bardzo wiele czynników zależnych zarówno od pacjenta, jak i od sposobu postępowania”. Zdecydowanie namawiam do lektury tego opracowania.

Cholecystektomia jest jedną z najczęściej wykonywanych operacji na oddziałach chirurgicznych. Może jej towarzyszyć obecność złogów w świetle dróg żółciowych. Wagę ewentualnych powikłań wynikających z kamicy przewodowej doceniają w pełni Japończycy, którzy wykonują u każdego chorego rezonans magnetyczny przed planowaną operacją oraz rutynowo cholangiografię śródoperacyjną. W warunkach europejskich i amerykańskich przyjęliśmy bardziej tolerancyjne zasady, kierując się prawdopodobieństwem występowania kamicy dróg żółciowych określanym na podstawie przede wszystkim danych uzyskanych z wywiadu chorobowego i wyniku badania ultrasonograficznego jamy brzusznej. Artykuł pt. „Kamica przewodowa – metody diagnostyki i postępowania” przygotował dla Państwa prof. Mirosław Szura z Kliniki Chirurgii Instytutu Fizjoterapii Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Autor omawia różne algorytmy postępowania w zależności od sytuacji klinicznej. To bardzo potrzebny artykuł z punktu widzenia szkolącego się chirurga.

Bardzo ważne pytanie zadają prof. Marcin Barczyński i prof. Aleksander Konturek z Kliniki Chirurgii Endokrynologicznej III Katedry Chirurgii Ogólnej Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie: które choroby tarczycy kwalifikować do leczenia operacyjnego lub zabiegowego technikami małoinwazyjnymi, a które jedynie aktywnie obserwować? Odpowiedź na nie okazuje się złożona i stanowi przegląd metod postępowań diagnostycznych oraz leczniczych różnych patologii tarczycy.

Zespół z Kliniki Chirurgii Onkologicznej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, dr Piotr Sęk i dr hab. Dariusz Nejc, przygotowali artykuł pt. „Chirurgiczne leczenie czerniaka według aktualnych wytycznych”. Zwiększająca się zapadalność na czerniaka – mimo że w większości przypadków jest on widoczny na skórze – nakazuje powrót do tego tematu. Szczególnie istotne dla chirurga są zasady biopsji wycinającej umożliwiającej ewentualną późniejszą radykalizację.

Wydawało mi się, że chirurgia naczyniowa została zdominowana przez zabiegi wewnątrznaczyniowe. Okazuje się, że nie zawsze. I to właśnie niepowodzenie leczenia wewnątrznaczyniowego może być – zgodnie z wiedzą prof. Dariusza Janczaka i lek. Katarzyny Frączkowskiej-Siomy z Katedry i Kliniki Chirurgii Naczyniowej, Ogólnej i Transplantacyjnej Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu – wskazaniem do klasycznych bypassów obwodowych w krytycznym niedokrwieniu kończyn dolnych.

W ramach ciekawych przypadków klinicznych przedstawiamy opis 45-letniego pacjenta z kamicą pęcherza moczowego, która powstała na tle pozostawionego w pęcherzu moczowym ciała obcego – złuszczonego fragmentu balona cewnika Foleya. Autorami artykułu są lek. Krzysztof Kowalik i prof. Andrzej Modrzejewski z Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie.

Częstość rozpoznawania raka prostaty sprawia, że właściwa interpretacja badania PSMA w ocenie raka prostaty może być przydatna dla każdego lekarza. Problem ten przybliży Państwu artykuł dr Anny Pawlaczyk z Kliniki Urologii Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego w Gdańsku.

Mam nadzieję, że każdy z Państwa znajdzie w tym wydaniu „Chirurgii po Dyplomie” wiele ciekawych informacji, które pozwolą wzbogacić Państwa wiedzę. Życzę miłej lektury!